Het is een vraagstuk waar mbo-instellingen mee worstelen, zo blijkt uit de Gelderse Professionaliseringsagenda (GPA). Daarom besloten het iXperium Centre of Expertise Leren met ict, ROC Nijmegen en Rijn IJssel samen op zoek te gaan naar een antwoord op deze vraag. Het idee: het ontwikkelen van een werkwijze om samen met studenten blended, gepersonaliseerd onderwijs te ontwerpen.
Een complex proces
Wie aan de gang wil met het personaliseren van onderwijs, ontdekt al snel dat dit een complexe aangelegenheid is. Een pasklare oplossing is er niet, zo benadrukt onderzoeker Irma van der Neut: “Er is niet één recept voor effectief onderwijs, dat aansluit bij alle studenten. De optimale blend verschilt per student. Zeker als studenten regie hebben over hun eigen leerproces.” Een complex proces, dus, en dat terwijl veel mbo-instellingen wel ambities hebben om hun onderwijs meer te personaliseren en blended vorm te geven.
Een nieuwe werkwijze
Binnen de GPA is de vormgeving van blended gepersonaliseerd onderwijs een belangrijk vraagstuk. ROC Nijmegen en Rijn IJssel, beide partners in de GPA, besloten dat ze op zoek wilden naar een oplossing. Samen met het iXperium Centre of Expertise kwamen de mbo’s tot het plan om een werkwijze te ontwikkelen die opleidingen kunnen gebruiken om samen met studenten blended onderwijs te ontwerpen. Voor het uitwerken van dit voorstel kende MBOin2030 hen begin dit jaar 25.000 euro toe in het kader van de challenge ‘Gepersonaliseerd leren in het mbo’.
De beoogde werkwijze bestaat uit een combinatie van gepersonaliseerd onderwijs ontwikkelen met studenten, het experimenteren met een blend van leervormen en reflecteren met studenten en docenten op wat dit betekent voor gepersonaliseerde leerprocessen. Het uiteindelijke doel is dat met deze werkwijze verschillende leervormen effectief gecombineerd worden, waardoor studenten meer regie krijgen op hun leerproces, er beter aangesloten kan worden bij de behoeften van de student en het leerrendement toeneemt.
Samen aan de slag met onderwijsontwerp
In de challenge zijn docenten en studenten van de opleiding Artiesten Acteur van Rijn IJssel aangehaakt. Voor het vak ‘De Solo’ krijgen de studenten de opdracht om zelfstandig een solovoorstelling op te zetten en uit te voeren. Dit vak vormt een rode draad in de hele opleiding en heeft veel te maken met de persoonlijke ontwikkeling van de studenten, zo vertelt docente Joukje Verhoef.
In twee sessies zijn de studenten, samen met de docenten, onderzoekers en i-coaches aan de slag gegaan met het onderwijsontwerp. Gedurende de eerste bijeenkomst maakten ze samen een proceslijn van het vak, waarbij ze alle stappen die ze zetten van opdracht tot voorstelling visualiseerden. De docenten prikkelden de studenten daarbij met vragen als: wat is voor jou de optimale blend van leren en waar kan ict een middel zijn? Ter inspiratie reikten ze werkvormen en ict-toepassingen aan die de studenten konden gebruiken om oplossingen te bedenken voor de verbeterpunten die zij zien bij het vak.
Experimenteren en reflecteren
Op basis van de input die in de eerste sessie is opgehaald, is vervolgens een ontwerp gemaakt van het onderwijs. In dit ontwerp zijn ict-oplossingen en werkvormen geïntegreerd waar studenten behoefte aan hadden. In de tweede sessie is dit ontwerp aan de studenten voorgelegd en is hen gevraagd feedback te geven: wat wil je houden en wat moet anders? Ook hebben zij in deze sessie kennisgemaakt met een breed scala aan ict-toepassingen die aansloten bij de oplossingen met ict die ze in de eerste bijeenkomst hadden bedacht. Zo kregen zij uitleg over de mogelijkheden van 3D-printers, konden zij experimenteren met podcastapparatuur en lagen er AR- en VR-brillen. De studenten zagen daarbij meteen praktische toepassingen: de 3D-printers blijken een mooie oplossing voor het maken van props en decorstukken die moeilijk te vinden of maken zijn. Studente Pien Pastoor: ‘We kunnen nu het gebit van Dracula op maat printen.’ Ook ontdekten de studenten dat AR-bril een handige tool blijkt te zijn om kostuums of decors voor hun voorstelling te schetsen of zichzelf op een podium te projecteren.
Momenteel wordt het onderwijs uitgevoerd en wordt dit na elke onderwijsperiode samen met de studenten en docenten geëvalueerd: sluit het aan bij hun behoeften en biedt het studenten voldoende (ondersteuning bij) zelfregie?
Nieuwe inzichten en mooie ervaringen
De ervaringen na de eerste twee ontwerpsessies zijn positief. De manier van werken blijkt voor alle betrokkenen heel waardevol en leerzaam te zijn en de studenten vinden het heel fijn dat ze zo nauw betrokken zijn bij hun eigen onderwijs: ‘Ik heb het gevoel dat wij in het centrum staan van ons eigen leerproces’, zegt Hille. Projectleider Klaske Smit ziet eveneens de positieve effecten die het heeft op studenten: “Studenten bepalen zelf hoe ze leren en wanneer ze ondersteuning willen. Je ziet ze ‘aan’ gaan.” Dat beeld herkent Joukje: “Deze interactieve manier van leren en reflecteren levert veel moois op.” De docenten van de theateropleiding willen de werkwijze dan ook op andere plekken in het opleiding gaan inzetten.
De challenge is een interactief en dynamisch proces dat tot nu toe al veel nieuwe inzichten heeft opgeleverd. Zo blijken mbo-studenten heel goed in staat te zijn om na te denken over hun eigen onderwijs, als ze daarbij worden ondersteund, aldus Irma. De beoogde werkwijze vraagt echter wel iets van de docenten: ze moeten bereid zijn studenten los te laten, open vragen te stellen en echt aan te sluiten bij de ambities van studenten. Studenten benadrukken vooral het belang van een goede relatie met de docent, zodat zij zich voldoende veilig voelen om hun mening te uiten.
Bundeling van krachten
Inmiddels is er ervaring opgedaan met het vernieuwde onderwijs en studenten zijn tevreden over de blend aan werkvormen en de vrijheid die zij ervaren om zelf keuzes te maken in de vormgeving van hun leerproces. Docenten zien meer eigenaarschap bij de studenten. Zo is er op verzoek van de studenten podcast apparatuur aangeschaft, waarmee zij zelf leermateriaal gaan ontwikkelen voor het vak Solo.
Hoewel de student centraal staat in het proces, is het juist de bundeling van verschillende krachten die de werkwijze zo effectief maakt. Iedere betrokken partij voegt een stukje expertise toe die bijdraagt aan de totstandkoming van het onderwijsontwerp. Het is de bedoeling dat de ontwikkelde werkwijze via het netwerk van de twee scholen als een olievlek over het onderwijs verspreidt.
Presentatie van het eindresultaat
Op 25 februari zal het eindresultaat van de challenge worden gepresenteerd in het iXperiumlab aan de Ruitenberglaan 27 in Arnhem. De bijeenkomst is ook bij te wonen voor docenten, onderwijskundigen, teammanagers en ict-experts die graag inspiratie op willen doen en meer te weten willen komen over de ontwikkelde werkwijze. Laat je inspireren en meld je aan via deze link!
Meer over de MBOin2030 challenge gepersonaliseerd leren lees je op de projectpagina.
