Online studentenbinding

24 juni organiseerde Surf een webinar over online studentenbinding. Het webinar gaf veel inspiratie hoe dat online onderwijs er dan uit kan zien. En dat het echt iets anders is dan een directe vertaling van fysieke colleges naar online colleges.

De meeste hogescholen onderzoeken in deze tijd van online onderwijs hoe ze studenten goed kunnen binden. Nu we nog niet allemaal naar de campus mogen komen krijgen de eerstejaarsstudenten voorrang. Dat betekent dat we een grote groep studenten online onderwijs bieden.

De eerste spreker was Barend Last, specialist Blended Learning & Learning Spaces aan de Universiteit Maastricht. Barend startte met de vraag welke emoticon het huidige online onderwijs beschrijft. Gelukkig was er een grote Smile. Uiteraard waren er ook uitingen van verdriet, verwarring, onvrede, boos of frustratie maar ik was blij om te zien dat ook veel mensen het huidige onderwijs verbeeldde met een :-D.

Barend merkte zelf dat hij vrij snel een nieuw structuur in zijn werkdagen had. En hij is onder de indruk hoe het hele onderwijsland vrij snel weer onderwijs bood. Maar niet alles ging meteen goed. Hij verwees naar de onderwijsprocessen die Biesta onderscheid: kwalificatie, socialisatie en subjectivering.

Je zag in het online onderwijs vooral een focus op de kwalificatie. We zijn gewend dat socialisatie normaal op de campus gebeurt, daar hoeven docenten in de les niet direct aandacht aan te besteden. Het is goed om dit proces nu op te nemen in het onderwijsaanbod. Barend werkt dit uit aan de hand van het model Community of inquiry van Garrison.

Werk in communities

Werk met kleine communities, laat studenten ook deelnemen aan verschillende soort communities om nieuwe mensen te ontmoeten, faciliteer en activeer studenten om hier aan deel te nemen en zich te verbinden. Bij subjectivering , wij noemen dat ook wel Bildung, gaat het er om dat studenten zich ontwikkelen tot subject, een zelfhandelend individu. Docenten hebben de extra taak om studenten te faciliteren om zich te ontwikkelen tot subject. Ook dit moet terugkomen in het totaalaanbod van online onderwijs.

Er is kritiek op het online onderwijs maar veel media trekken een verkeerde conclusie. Het geboden vakonderwijs is prima, alleen hebben we in het huidige online onderwijs ook behoefte aan andere omderwijsvormen en activiteiten. Het ligt ook niet aan het feit dat het onderwijs online is. De Open Universiteit biedt al jaren online onderwijs aan van hoge kwaliteit. Mensen kunnen online vrienden maken zelfs verliefd worden. Het kan dus wel, het gaat er om dat wij het complete pakket bieden en faciliteren. Het gaat er om dat je een community hebt waar studenten onderdeel van kunnen zijn. En je moet je stimuleren om hier actief aan mee te doen.

Barend onderscheidt drie domeinen: cognitieve aanwezigheid, het verwerken van kennis en leerinhouden, sociale presence, het vermogen om je als echte mensen te presenteren, bijvoorbeeld hoe profileer je je online. Hierbij zijn vertrouwen en transparantie de basis. In fysiek onderwijs staat dit vaak op de achtergrond maar in online onderwijs is dit een voorwaarde. En als derde de teacher presence, de rol van de docent als het gaat om richting geven aan cognitieve een sociale processen. Op het snijvalk staat het leren. Leren moet actiever worden, betekenisvol, je kunt voorkennis activeren en docenten kunnen verschillende educatieve strategieën gebruiken.

Hoe organiseer je dat?

Hoe doe je dat dan? Je kunt bijvoorbeeld online bijeenkomsten organiseren waar studenten hun peers ontmoeten, waar ze leren om zich aan elkaar te presenteren. Docenten kunnen in blog, vlogs of kennissessies iets vertellen over nieuwe ontwikkelingen in het vak. Faciliteer studenten zodat ze elkaar kunnen ontmoeten, niet alleen met quizzes en borrels maar ook met activiteiten in de online community. Benut daarnaast de mogelijkheden om elkaar te ontmoeten op de fysieke campus. De mix van online en fysiek onderwijs is het best. Gebruik van beide aspecten de sterkte kanten.

Barend verwijst naar het artikel Designing a Community of Inquiry in Online Courses als je meer wilt lezen over de Community of Inquiry.

Hoe krijg je studenten betrokken?

De tweede spreker, Janneke Louwerse, docent bij Hogeschool Rotterdam, maakt concreet hoe dit online onderwijs er dan uit kan zien en hoe je studenten betrokken kunt houden. Haar comeniusproject over online binding liep al maar werd in maart ineens heel actueel. Janneke geeft aan dat je moet denken vanuit de groep en niet vanuit het onderwijs. Dus niet welke vakken moeten we geven, maar welke aspecten en vormen van onderwijs heeft de groep nodig. Zorg dat er voldoende contact is zowel tussen docent en studenten maar ook tussen studenten onderling. Stel een klas heeft vijf vakken, kijk dan hoe je met betrokken docenten samen een mooie balans voor deze studenten kunt maken. Hoe is balans tussen individueel of groepswerk? Hoe is variatie in opdrachten, gebruik je tekst of beeld, welke techniek gebruik je? Zorg dat de leerthemabijeenkomsten op het rooster staan en verplicht zijn, ook als er geen docent bij is. Het is ook belangrijk dat studenten gedurende een periode in hetzelfde team zitten, maar maak wel verschillende teams voor verschillenden vakken of onderdelen in een periode.

Werken in leerteams

Janneke maakt gebruikt van leerteams. Dat zijn groepen van vier studenten. Ieder lid van het team heeft een rol en ze rouleren die rollen ook in de verschillenden teams. Zo weet een docent altijd wie hij of zij kan aanspreken als hij iets wil weten van de voortgang. De organisator zorgt voor dat de opdracht tijdig wordt afgerond en dat iedereen zich aan zijn roltaak en planning houdt. De onderzoeker draagt bronnen informatie aan ter verdieping van jhet onderwerp. De criticus is de luis in de pels en stelt lastige vragen. De afsluiter brengt verslag uit en evalueert het functioneren en voortgang van het leerteam. Janneke geeft aan dat het belangrijk is dat een leerteam een naam heeft en ook een eigen online plek. Zorg dat daar ook foto’s in staan van de leden van het team.

Docenten begeleiden de teams door het format te bieden, kan online begeleiden tijdens een groepsbijeenkomst, geeft deadlines en een planning.

Hoe stel je een team samen?

Alle studenten maken een uitgebreid profiel aan met een foto, maar ook met hobbies, interesses of huisdieren. Zorg dat het profiel meer is dan leeftijd en studiekeuze. Dit geeft je de kans om mensen met dezelfde interesses in een team te zetten. Je kunt een online bijeenkomst organiseren waarin de studenten kennis kunnen maken met elkaar. Verzin daar werkvormen voor. Laat ze zelf uitzoeken wat ze bindt. Je kunt de studenten ook vragen met wie ze in een leerteam willen zitten. Als je studenten in een periode in verschillenden teams laat werken dan heb je niet het probleem dat een student een hele periode moet werken met medestudenten die niet matchen.

De groepsopdrachten hebben ook altijd een individuele component. Je kunt bijvoorbeeld een quiz doen die studenten individueel maken, je kunt interactieve documenten maken met vragen, studenten kunnen opdrachten ook individueel uitwerken, je kunt studenten vragen een elevator pitch te geven, ze kunnen een blog bijhouden. Er is van alles mogelijk. Een mooi teamopdracht vond ik de jig-saw-methode. Iedere student bestudeert een deel van de stof en legt de essentie ervan uit aan de groep. Samen maken ze een presentatie van het geheel. Studenten kunnen bijvoorbeeld ook samen een database aanleggen rondom een thema.

Janneke geeft aan dat het ook belangrijk is om letterlijk met je studenten te praten. Communiceer niet alleen in geschreven tekst of film maar praat met de studenten en laat ze zelf aan het woord. Uit onderzoek blijkt dat mondelinge feedback leidt tot een sterkere binding met je docent.

Tot slot is het belangrijk dat studenten snel vaardig zijn met de techniek die ze nodig hebben. Varieer ook in de verschillenden technieken. Janneke noemt voorbeelden als een forum (bijvoorbeeld Moodl), database, een podcast (anchor) en online peer feedback (feedback fruits).

Sociaal emotioneel welbevinden van studenten

De derde spreker, Nicole van den Braak, is docent en studieloopbaanbegeleidingscoördinator bij Avans Hogeschool. Zij stelt dat binding het hart is van welbevinden en de motivatie van studenten. Zij bood studenten de afgelopen periode verschillende plekken om elkaar te ontmoeten. Voor ze iets werkelijk maakte deed ze eerst een behoeftepeiling. Studenten missen structuur en motivatie. Zorg dat je ze dat weer biedt. Janneke verzorgde dit samen met collega’s en met een creatief studententeam op Ms Teams en instagram.

Er was bijvoorbeeld een challengecafe waar mensen hun coronakapsel lieten zien. Er was een chatcafe. De studenten gebruikten ook discord en speelden samen online games. Er was een coachcafe met externe coaches in het kader van welzijn. Ook boden ze studenten masterclass over emoties.

Let vooral op de studenten die extra aandacht nodig hebben zoals internationale studenten die niet goed Nederlands spreken of bijvoorbeeld studenten met ADD. Blijf de studenten monitoren. Ook hier hielp een actief studententeam. Voor de eerstejaarsstudenten is de tutor ook de studieloopbaanbegeleider, zo zorg je ervoor dat er veel contact is tussen studenten en slb-er en kunnen ze echt een band opbouwen. De tutor/slb-er krijgt ook hier ondersteuning van studenttutoren.

Combinatie van online en offline

Ook nu we weer deels naar de campus mogen houden we de uitdaging dat we nooit iedereen college kunnen geven op de campus. Een mooie oplossing vond ik het laptoplab, de helft van de studenten werkt in het life scienceslab, iedere student is via een oortje verbonden met een student die vanuit huis werkt. Samen werken ze aan de opdracht. De week erna is de andere student in het lab. Zo heeft iedereen labervaring en kun je wel in hetzelfde tempo doorwerken aan opdrachten zoals je gewend was.

Nicole sluit af met

Think like a proton stay positive!

Ik vond het een mooie inspirerende webinar van Surf. Je kunt de webinar ook terugkijken.