Werkwijze iXperiumdesignteams

In de iXperiumdesignteams ontwerpen leraren, lerarenopleiders, onderzoekers, ict-experts en studenten binnen het primair onderwijs, voortgezet onderwijs, middelbaar beroepsonderwijs of hoger onderwijs samen ict-rijke leerarrangementen.

Dit kan bijvoorbeeld een les, een lessenreeks of een volledige leerlijn zijn. Centraal staat een onderwijskundig vraagstuk dat te maken heeft met gepersonaliseerd leren en de inzet van ict hierbij. Het doel is het ontwerpen van ict-rijke leerarrangementen die recht doen aan verschillen, aansluitend bij vragen en behoeftes van de school.

Het onderwijskundige vraagstuk waar in een iXperiumdesignteam gezamenlijk aan wordt gewerkt heeft betrekking op een van de volgende drie onderzoekslijnen van het iXperium Centre of Expertise Leren met ict (iXperium CoE):

  1. gepersonaliseerd leren met ict;
  2. de organisatie van gepersonaliseerd leren met ict;
  3. ict-geletterdheid.

Leren is gepersonaliseerd als het de individuele leerbehoeften en belangen van leerlingen centraal stelt en de leerling (mede) regie heeft over zijn eigen leerproces. Ict speelt in het leerarrangement een belangrijke en doelgerichte rol in de leeractiviteiten en of leermiddelen, of in een of meer van de andere leerplanelementen.

Werkwijze

Er zijn ongeveer 8-10 bijeenkomsten per jaar waarin de deelnemers aan het iXperiumdesignteam samen aan de slag gaan met de praktijkvraag van de school. Bij deze bijeenkomsten zijn alle deelnemers aanwezig, tenzij het designteam gezamenlijk andere afspraken maakt.

De iXperium-designteamwerkwijze kent drie ‘speelrondes’ (ontwerpfases), die het designteam in een deels iteratief proces gezamenlijk doorloopt:
1. vooronderzoek: vraag verhelderen, (ict) verkennen en verzamelen, werkhypothese opstellen en ontwerpeisen opstellen;
2. ontwerpen, evalueren en experimenteren;
3. overdragen en delen.

Het ontwerpen van het leerarrangement gebeurt op een onderzoeksmatige manier. Dit is onder meer te zien aan het belang dat wij hechten aan het formuleren van een goede ontwerpvraag en het steeds weer vastleggen van de bevindingen. Zo werken we toe naar een goed onderbouwd ontwerp dat het onderwijs op de school kan verrijken. Na afronding evalueren we de resultaten en (leer)opbrengsten van het iXperiumdesignteam gezamenlijk.

Lees hier meer over het doel, de ontwerpprincipes, werkwijze en organisatie van de iXperiumdesignteams.

Rollen en taken binnen het iXperiumdesignteam

De iXperiumdesignteams zijn multidisciplinair samengesteld en bestaan in principe uit (minstens twee) leraren, een lerarenopleider van de betrokken lerarenopleiding, een onderzoeker vanuit het iXperium CoE, een procesbegeleider, een ict-expert/mediamentor en inhoudelijke expert(s). Indien mogelijk worden er ook studenten van de lerarenopleiding bij betrokken. In de iXperiumdesignteams gaan we uit van de volgende rolverdeling:

  • de betrokken leraren zijn vraageigenaar, brengen praktijkexpertise in, voeren (een deel van) het ontwerponderzoek en betrekken het schoolteam bij de ontwikkelingen in het iXperiumdesignteam;
  • de lerarenopleider van de betrokken lerarenopleiding brengt (vak)inhoudelijke expertise in, ondersteunt de leraren tijdens het ontwerp- en onderzoeksproces, legt de verbinding met de opleiding en begeleidt indien relevant de studenten;
  • de onderzoeker bewaakt de kwaliteit van de ontwerp- en onderzoeksmethodiek, legt verbindingen met beschikbare kennis en inzichten uit onderzoek en praktijkvragen van iXperiumdesignteams van andere scholen; 
  • de ict-expert (mediamentor) brengt inhoudelijke en technische expertise betreffende leren met ict in, legt waar nodig verbinding met het iXperium en is vraagbaak bij de uitvoering (experimenteren, testen) van het leerarrangement;
  • een door het iXperium CoE opgeleide procesbegeleider is verantwoordelijk voor het begeleiden en bewaken van het proces van onderzoekend ontwerpen, het voorzitten van bijeenkomsten en het bewaken van de verslaglegging.

Deelname studenten

Vanuit de betrokken lerarenopleiding worden idealiter studenten ingezet op deelvragen in het iXperiumdesignteam. Het designteam formuleert hiervoor concrete (onderzoeks)vragen en/of opdrachten. Bij het werven van studenten voor de (onderzoeks)vragen of opdrachten wordt de procedure van de betreffende opleiding gevolgd. De begeleiding van de student maakt geen onderdeel uit van de activiteiten binnen het iXperiumdesignteam. De student wordt begeleid door zijn of haar eigen opleiding.

Kennisdeling

De deelnemers aan de designteams delen kennis en ervaringen in community events die door het iXperium CoE worden georganiseerd. Na afronding van het designteam worden de ontwikkelde ict-rijke leerarrangementen, producten en onderzoeksrapportages openbaar gemaakt op deze site. De opbrengsten en ervaringen van de designteams worden ook gebruikt voor overkoepelend onderzoek door het iXperium CoE.

Tijdsbesteding (per schooljaar)

Voor de leraren in een iXperiumdesignteam gaan we uit van een tijdsinvestering van minimaal 80 uur op jaarbasis. Dit komt neer op gemiddeld 2 uur per week. Twee leraren per designteam is het minimum. Er kunnen leraren van meerdere scholen (of afdelingen/opleidingen) in één designteam deelnemen. Het verwachte aantal werkuren dat de ict-expert (mediamentor) nodig heeft is circa 40 uur, afhankelijk van de vraag van de school.

Procedure vraagverkenning

De contactpersoon van het samenwerkingsverband inventariseert bij de betrokken scholen of er praktijkvragen zijn. Deze praktijkvraag heeft betrekking op een van drie thema’s van het iXperium CoE (gepersonaliseerd leren met ict, de organisatie van gepersonaliseerd leren of ict-geletterdheid). Het is belangrijk dat de vraagstukken ook aansluiten bij de geformuleerde ambities van de school. De contactpersoon van het samenwerkingsverband geeft de informatie door aan de contactpersoon van het iXperium CoE.
Een onderzoeker van het iXperium CoE maakt een afspraak voor een verkennend gesprek op de school, waarin de praktijkvraag en werkwijze van de iXperiumdesignteams verder worden besproken en afspraken worden gemaakt rondom het opstarten en het samenstellen van het designteam.

Nieuwe iXperiumdesignteams gaan bij voorkeur van start aan het begin van het schooljaar (september). Dit betekent dat nieuwe praktijkvragen idealiter in het voorjaar worden geïnventariseerd (maart/april). De school/instelling stemt met het team af welke leraren deelnemen aan het designteam en hiervoor 80 uur (per persoon) voor worden gefaciliteerd. Voor het primair onderwijs (CLC Nijmegen en CLC Arnhem) zijn afspraken gemaakt over de inzet van mediamentoren vanuit het iXperium Nijmegen of Arnhem. Voor designteams in andere onderwijssectoren verkent de school/instelling zelf of er een ict-expert, inhoudelijke experts en het werkveld kunnen aansluiten. Het iXperium CoE stemt met de school/instelling af over de inzet of opleiding van een onderzoeker en procesbegeleider en, waar mogelijk/relevant, over de inzet van een lerarenopleider of vakdidactisch expert vanuit de HAN en studenten.

Professionalisering procesbegeleiders en onderzoekers

Onderwijsprofessionals van deelnemende scholen en instellingen kunnen een training volgen om de rol van procesbegeleider of onderzoeker binnen de iXperiumdesignteams te vervullen. De training bestaat uit een combinatie van online ondersteunde zelfstudie en coaching, intensieve bijeenkomsten en on-the-job leren en begeleiding.
In de training besteden we aandacht aan de iXperiumdesignteam-methodiek, het begeleiden van het proces van onderzoekend ontwerpen volgens de aanpak van de iXperiumdesignteams, het begeleiden van een professionele leer- en ontwerpgroep en het managen van een iXperiumdesignteam.

Meer informatie

Neem contact op met Daphne Ariaens, projectleider bij het iXperium CoE.

Kijk hier voor voorbeelden van iXperiumdesignteams in het po, vo en mbo.