Leren met ict: in beweging, maar ongelijk verdeeld
De afgelopen jaren is de inzet van ict in het mbo merkbaar gegroeid. Docenten gebruiken digitale middelen steeds vaker voor maatwerk, het begeleiden van leerprocessen en het versterken van de verbinding tussen theorie en praktijk. Tegelijkertijd laat de monitor zien dat deze beweging ongelijk verdeeld is over instellingen en teams. Innovatie ontstaat vaak bij voorlopers of pioniers, terwijl structurele opschaling binnen het curriculum nog achterblijft.
De potentie van ict in het mbo is groot – maar de vertaalslag naar de dagelijkse onderwijspraktijk is geen vanzelfsprekendheid. Dat vraagt om ruimte, visie en gedeeld eigenaarschap.
Digitale competenties van docenten: nog niet vanzelfsprekend
Een belangrijk en hoopgevend signaal uit de monitor is dat mbo-docenten zich steeds vaardiger voelen in het gebruik van ict voor onderwijsdoeleinden. Toch zijn er ook duidelijke ontwikkelpunten zichtbaar. Sommige onderdelen van digitale didactiek blijven lastig te integreren in de lespraktijk. Ook domeinen als contentcreatie en computational thinking krijgen nog relatief weinig aandacht in opleiding en scholing.
De kloof tussen visie en praktijk is een terugkerend patroon: docenten onderschrijven het belang van ict in het onderwijs, maar weten niet altijd hoe ze die ambitie kunnen vertalen naar concrete leeractiviteiten. Dit onderstreept het belang van teamgerichte ondersteuning, waarbij docenten gezamenlijk en op contextgerichte wijze werken aan hun vaardigheden.
Professionalisering: bereidheid is er, structuur nog niet
De monitor bevestigt een belangrijke ontwikkeling: veel docenten zíjn gemotiveerd om te leren over ict, maar missen een duidelijke structuur of richting. Als professionalisering vrijblijvend blijft of losstaat van de eigen onderwijspraktijk, is het effect beperkt.
Daarom is het essentieel om professionalisering duurzaam te verankeren binnen teams. In instellingen waar dit lukt, is de impact direct zichtbaar: docenten voelen zich zekerder, het eigenaarschap groeit, en er ontstaat ruimte voor onderwijsvernieuwing van binnenuit. Niet omdat het moet, maar omdat het aansluit bij de vraag van studenten en de visie van het team.
Aanbevelingen
De resultaten van de monitor leiden tot een aantal aanbevelingen voor mbo-instellingen die aan de slag willen met het professionaliseren van docenten op het gebied van onderwijs met ict:
Competentieontwikkeling door gerichte professionalisering
Docenten hebben structurele en gerichte ondersteuning nodig om echt stappen te zetten. Effectieve professionalisering sluit aan op de eigen praktijk, biedt ruimte om te experimenteren, is teamgericht en langlopend van karakter.
De monitor laat zien dat een combinatie van korte en langere activiteiten het meest gunstig is. Omdat langlopende trajecten niet altijd haalbaar zijn, kan het inzetten op twee sporen – kort en lang – helpen om professionalisering een nieuwe impuls te geven. Ook is het belangrijk aan te sluiten bij bestaande competenties: docenten onderschrijven vaak een studentgerichte visie op ict, maar hebben ondersteuning nodig om dit om te zetten in concreet handelen.
Bespreek de resultaten om het gesprek aan te gaan
Praat binnen je team over de uitkomsten van de monitor – dat is de eerste stap naar vernieuwing. De monitor biedt een gedeeld referentiekader voor dialoog en strategische keuzes. Betrek hierbij alle lagen van de organisatie, van bestuur tot docententeam, om eigenaarschap te creëren en prioriteiten te bepalen.
Benut verschillen en good practices
Binnen instellingen bestaan verschillen tussen opleidingen en teams. Juist die verschillen tussen teams zijn een kans: leer van elkaar. Blended coaches en iCoaches kunnen een rol spelen in het zichtbaar maken en analyseren van good practices. Door te achterhalen wat werkt – en waarom – kunnen succesvolle werkwijzen breder worden ingezet, en ontstaat een meer evidence-informed inzet van ict.
Speel in op actuele thema’s zoals generatieve AI
Generatieve AI biedt kansen én uitdagingen voor het onderwijs. Veel docenten geven aan zich hierin te willen verdiepen. Dit momentum kan benut worden om bredere thema’s zoals digitalisering, ethiek en learning analytics te integreren in het professionaliseringsaanbod.
Geef blended onderwijs een impuls
Blended en flexibel onderwijs staan in veel mbo-instellingen hoog op de agenda, maar de competenties om dit effectief te ontwerpen en uit te voeren zijn vaak nog onvoldoende ontwikkeld. Tegelijk leeft er weinig behoefte aan scholing op dit gebied. Laat docenten zien wat werkt. Goede voorbeelden geven vaak nét het zetje dat nodig is. Intensieve (her)ontwerpprojecten in ontwikkelteams – mét experts, ervaren collega’s en studenten – kunnen hier een effectieve vorm voor zijn.
Wil je meer lezen over de aanbevelingen en de bevindingen van de afname van de monitor in 2024? De rapportage vind je hier.
Handvatten om aan de slag te gaan
MBO Digitaal ontwikkelde verschillende handreikingen met tips en handvatten voor mbo-instellingen die aan de slag willen met de ontwikkeling van de competenties van onderwijsprofessionals op het gebied van ict. De handreikingen zijn gebaseerd op goede voorbeelden die bij verschillende mbo-scholen in het land zijn opgehaald en hebben betrekking op een wijde range aan aspecten. Zo is er een handreiking die tips geeft bij de positionering en facilitering van i-coaches, een lesobservatieformulier (met handleiding) voor het toetsen van ict-bekwaamheid en handreikingen die helpen om binnen de organisatie het gesprek aan te (blijven) gaan over professionalisering in digitale bekwaamheid.
De handreikingen zijn te vinden op de website van MBO Digitaal.
Zelf deelnemen aan de monitor?
Bij iXperium zien we dagelijks wat er gebeurt als ict op de juiste manier wordt ingezet: leerprocessen verdiepen, studenten worden actiever, en teams ontwikkelen een gedeeld gevoel van richting en eigenaarschap.
We werken samen met mbo-instellingen om ict een natuurlijke plek te geven binnen onderwijsontwikkeling. Dat doen we door:
• het ontwikkelen van gedragen ict-visie en beleid,
• het begeleiden van teamgerichte professionalisering,
• en het inrichten van werkplaatsen waar onderwijsvernieuwing écht kan landen.
Wil je met jouw team of instelling aan de slag? Neem contact met ons op – we denken graag mee.
