Van Belkom neemt ons mee langs verschillende toekomstperspectieven. Vaak geven toekomstbeelden van de inzet van technologie geen goed idee in wat voor toekomst en context je die technologie dan ziet. Als je denkt aan een zelfrijdende auto dan zie je op een foto uit de jaren zestig van de vorige eeuw dat mensen in een auto een potje domino spelen (want dat kun je dan doen als je tijd hebt omdat je niet hoeft te sturen), en de man zit wel nog steeds bij het stuur 😊. Als je kijkt naar beelden die er nu zijn van toekomstig zelfrijdende auto’s dan lijkt dat meer op een kantoor op wielen. De tijdwinst van niet hoeven sturen besteed je in dit toekomstbeeld aan alvast starten met je werkdag.
Hoe neem je iemand mee in je toekomstbeeld?
Toekomstbeelden worden ook niet altijd herkend. Soms heb je een lange adem nodig voordat iemand een voorstel als zinnig herkent. Een voorstel van Rudy over het zelf kunnen kiezen van vrije dagen (niet tweede pinksterdag vrij maar een dag naar keuze) kreeg tien jaar geleden heel weinig aandacht. Maar in deze tijd zijn organisaties waar je nu al zelf je feestdagen kunt kiezen.
Als je nadenkt over de toekomst, bijvoorbeeld omdat je wil weten wat je (toekomstige) professionals wilt meegeven, dan is het belangrijk dat je een idee hebt welke mogelijke toekomsten er zijn, wat daarvoor nodig is zodat je goed geïnformeerde keuzes kunt maken. Als je bijvoorbeeld nadenkt over de toekomst van zorg kun je bedenken hoe je met de inzet van technologie de tekorten in de zorg kunt oplossen. Maar je kunt ook kijken hoe je door preventie de zorgvraag kunt verkleinen.
En wat zien we dan nog meer in de toekomst als het gaat om zorg en welzijn? Wordt iedereen zelf dokter met een AI-assistent? Krijgen we met behulp van wearables inzicht in ons eigen lichaam? Hoe gaan we om met die veranderingen? En wat is dan eigenlijk de wenselijke toekomst die we voor ons zien? Kunnen we die zelf vormgeven en krijgen we zelf meer regie?
Verschillende toekomsten verkennen
Je kunt op verschillende manieren naar de toekomst kijken. Bij Forecasting kies je een dominant toekomstbeeld waar je naartoe werkt. Bij Scenarioplanning denk je in de breedte over alternatieve toekomsten. En bij Backcasting kijk je vanuit een wenselijke toekomst naar het heden. Welke stip wil je op de horizon zetten en hoe komen we daar dan?
Bouwer en vormers
De meeste mensen herkennen zichzelf of een collega in een dominante rol van een vormer of van een bouwer. En beide rollen heb je nodig om tot een aansprekend toekomstbeelden te komen. En om deze toekomst te realiseren. Enerzijds werk je vanuit een gevoel van urgentie. Daarnaast is het belangrijk om een aanlokkend perspectief te schetsen. We werken vaak vanuit de urgentie maar juist dat aanlokkende perspectief is belangrijk om mensen in beweging te krijgen.
Hoe toekomstbewust zijn we?
We hebben visionairs nodig. Het is belangrijk dat medewerkers in een organisatie de ruimte krijgen om beelden te hebben bij mogelijke toekomsten. En dat ze mandaat hebben om het belang van toekomstdenken op de agenda te houden. Er moet ook opvolging zijn en budget. Bedrijven en organisaties moeten toekomstbewust zijn. Waar werk je naartoe? Welke kritische vragen wil je stellen? Als je aan de stad van de toekomst denkt ga je dan in gesprek over bredere parkeerplekken of vraag je je af wat mensen in de stad komen doen. Zijn er bijvoorbeeld nog fysieke winkels en wat voor winkels zijn dat dan?
De lezing gaf veel inspiratie die de deelnemers meenamen naar de workshops.
Nationale toekomstcursus
De stichting Toekomstbeeld der Techniek informeert politici over mogelijke toekomsten op de lange termijn. Wij kunnen ons ook oefenen in het nadenken over de toekomst. Het gaat er niet om dat je kunt voorspellen hoe de toekomst er uitziet. Het is belangrijk dat je je verschillende toekomsten kunt voorstellen. Als je wilt oefenen met toekomstdenken dan is de Nationale toekomstcursus een aanrader. In verschillende modules vertellen vakmensen over vaardigheden die nodig zijn in de toekomst.
Samen toekomst maken in de workshops
Na de lezing gingen de deelnemers actief aan de slag in verschillende workshops.
Christine de Vries, directeur van Academie Gezondheid en Vitaliteit liet de deelnemers door verschillende brillen kijken.
Maurice Magnee, lector Technologie voor Gezondheid liet de deelnemers kennis maken met moonshot thinking: een manier van denken die niet begint bij wat haalbaar is, maar bij wat wenselijk is.
Geert Frederix, lector Digitale Transformatie in de Revalidatiezorg en onderzoeker Robin Vermeulen onderzochten in hun workshop welke waarde een innovatie in de toekomst heeft. Kunnen we een voorspelling doen over waarde en hoe bepalen we wat goed is?
Docent en promovendus Sjors Groenveld keek de deelnemers naar een fictieve toekomst. Hoeveel data gebruiken we in die toekomst? En als dat veel meer is dan nu, wat vinden we daar dan van?
Interactieve borrel
Tijdens de borrel deelden we de toekomstverhalen. Student Nisrine Mossaouir, stagiair bij iXperium Health vanuit de HAN-opleiding Communication & Multimediadesign presenteerde haar pop-up-project Zorgstad van de toekomst. Een prachtig spel waarin de spelers worden uitgenodigd om in gesprek te gaan over mogelijke toekomsten van zorg in de stad. Het spel kreeg veel positieve reacties dus wie weet zien we het straks niet alleen in ons gebouw maar komt het ook in het onderwijs.
Met een knipoog legden we bij onze geprinte toekomstbol uit de makerspace de kaarten van iX, een uitnodiging om het verleden en heden te beschouwen en vooruit te kijken naar de toekomst. De kaarten maakten we via een goed gesprek met AI en het doosje maakten we met behulp van de lasersnijder. De kaarten van iX waren vaak raak en brachten mooie inzichten en gesprekken.
