De ochtend startte met een plenaire opening van het programma door Camille van Katwijk, beleidsadviseur Onderwijs bij ROC A12, waarna lector Leren met ict Marijke Kral in een keynote vertelde over de inspanningen die het lectoraat Leren en lesgeven met ict en de tweedegraadslerarenopleidingen van de HAN hebben ondernomen in het kader van de GPA. Zo zijn er sinds de start van de GPA in 2016 de nodige producten opgeleverd en is er een kennisgroep opgericht waarin onderwijs, onderzoek en lerarenopleiding samenwerken. Ook zijn diverse designteams aan de slag gegaan met het ontwikkelen van leerarrangementen gericht op gepersonaliseerd leren met ict. Ook is in 2017 en 2022 de monitor Leren en lesgeven met ict afgenomen op de deelnemende mbo-instellingen. Uit de resultaten van de monitor bleek dat er zichtbare ontwikkelingen zijn op het gebied van leren en lesgeven met ict, maar dat de implementatie van de ontwikkelde producten en instrumenten in de werkwijze van docenten extra aandacht vereist. Bovendien bleek op het gebied van professionalisering winst te behalen: hoewel er sprake was van vooruitgang met betrekking tot het gebruik van ict in de praktijk, bleken bepaalde aspecten en vaardigheden onderbelicht te zijn en was er sprake van een gestagneerde competentieontwikkeling, mede veroorzaakt door COVID-19. Docenten zijn zich minder competent gaan voelen op gebied van leren en lesgeven met ict en daarbij geldt: stilstand is achteruitgang. “Daar waar docenten zich hebben geprofessionaliseerd, hebben zij een sprong gemaakt op het gebied van gebruik ict en zich competent voelen. Zij die niet hebben geprofessionaliseerd, zijn zich minder competent gaan voelen,” licht Marijke toe.
Om meer impact te krijgen in de organisaties, is de kennisgroep Leren en lesgeven met ict in 2021 omgevormd tot een realisatiegroep die als doel had om de inbedding in de eigen organisaties te versterken en een interne kennisinfrastructuur te bewerkstelligen. Met deze doelstelling gaat de werkgroep de komende jaren verder.
Grensoverstijgend samenwerken, leren en opleiden
Vervolgens ging lector Responsief beroepsonderwijs Wieske Kuijer in haar presentatie in op de recente inspanningen van de werkgroep van het lectoraat Beroepsdidactiek. Deze werkgroep heeft zich bezig gehouden met vraagstukken in het kader van responsief beroepsonderwijs. Responsief beroepsonderwijs is beroepsonderwijs dat blijvend kan inspelen op veranderingen in het werkveld en in de samenleving. “We leiden op tot beroepen, maar die zijn niet in beton gegoten. Het is belangrijk dat het onderwijs daar op inspeelt en dat we studenten leren omgaan met veranderingen op de werkplek,” aldus Wieske. “Leren voor het beroep moet voorop blijven staan. Studenten moeten zichzelf de vraag stellen: als ik dit aan het doen ben, wat betekent dat voor mijn rol in de beroepspraktijk?”. De focus binnen de werkgroep ligt hierbij op grensoverstijgend samenwerken, leren en opleiden.
Ook de werkgroep Beroepsgerichte didactiek heeft sinds de start van de GPA diverse producten opgeleverd, namelijk het Handboek beroepsgerichte didactiek. Effectief opleiden in het mbo en hbo, de Wegwijzer Responsief Beroepsonderwijs, de Werk_Wijzer Labs en Werkplaatsen en de poster ‘Wijzer Werkplekleren’. Net als de werkgroep Leren en lesgeven met ict heeft de werkgroep Beroepsgerichte didactiek ontdekt dat de implementatie van deze producten in de werkwijze van docenten nog een uitdaging vormt. Om die reden wordt er met opleidingsteams binnen onderwijsinstellingen gekeken naar hoe deze producten op effectieve werkwijze ingebed kunnen worden op de betrokken lagen binnen de organisatie. Het doel is om hierbij niet enkel binnen organisaties tot een antwoord op deze vraag te komen, maar ook overkoepelend te kijken naar: wat maakt een interventie op bepaalde mbo-instellingen effectief is en op andere niet? Over deze vraagstukken zal de werkgroep Beroepsgerichte didactiek zich de komende tijd buigen.
Blik op de toekomst
Na de keynotes van de verschillende werkgroepen presenteerden Christel de Winter van het Graafschap College en Camille van Katwijk het communicatieplan en het meerjarenplan van de GPA voor de periode 2023-2026. Hierbij werd teruggeblikt op de resultaten van het meerjarenplan 2018-2022. De conclusie is dat er al mooie stappen zijn gemaakt: de kennisgroep Leren en lesgeven met ict heeft versnelde ontwikkeling kunnen maken in de aanpak van leren van en delen met elkaar als gevolg van de urgentie die onderwijs met ict kreeg door de coronacrisis. Ook doen de mbo-instellingen die onderdeel zijn van de GPA actief mee in onderlinge kennisdeling en zal de GPA vertegenwoordigd zijn op de CVI Conferentie op 31 mei. Er ligt echter ook nog een uitdaging, namelijk: hoe zorgen we ervoor dat de ontwikkelde producten en instrumenten terug te zien zijn in de werkwijze van onderwijsteams? Om meer impact te maken in de scholen, is het van belang om ervoor te zorgen dat alle betrokkenen dezelfde taal spreken, aldus Camille en Christel. Aan deze vraag zal binnen de GPA de komende jaren gewerkt worden.
De aanwezigen gingen vervolgens in gemixte werkgroepen met elkaar aan de slag met de vraag: wat willen we over vier jaar bereikt hebben? Welke verbinding is er tussen de kennisgroepen Leren en lesgeven met ict en Beroepsegrichte didactiek en hoe kan deze verbinding gebruikt worden om meer impact te realiseren?
Npuls: Centers for Teaching and Learning
De middag sloot af met een korte keynote van gastspreker Nynke Kruyderink, senior adviseur onderwijsinnovatie bij het nationaal expertisecentrum ict in onderwijs en het onderzoek SURF. Nienke is bovendien betrokken bij Npuls (voorheen Digitaliseringimpuls Onderwijs), een achtjarig programma dat gericht is het versterken van de digitalisering in het onderwijs. Het is het eerste landelijke onderwijsprogramma waar zowel mbo als hbo en wo bij betrokken zijn. De overkoepelende doelstellingen van Npuls zijn de verbetering van de kwaliteit van het onderwijs, de verhoging van de adaptiviteit van het onderwijs en de verbetering van functionele en kritische digitale vaardigheden van lerenden en docenten. Hiertoe kunnen alle mbo-, hbo- en wo-instellingen in Nederland de komende acht jaar in vier rondes aanspraak maken op een subsidieregeling voor het inrichten van een Center for Teaching and Learning (CTL) dat voorziet in een verbindende interne kennisinfrastructuur binnen de organisatie en dat docenten en onderwijsmanagement ondersteunt bij docentprofessionalisering en onderwijsinnovatie. Op die manier kan een CTL er aan bijdragen dat innovaties ingebed worden op alle lagen van een organisatie.
De presentatie gaf aanleiding om gezamenlijk na te denken over de vraag: welke kansen zijn er voor de totstandkoming van de CTL’s binnen de GPA? Beide werkgroepen zijn het erover eens dat de CTL’s aansluiten op de doelstelling van de GPA om meer impact te realiseren binnen organisaties, omdat het een platform biedt voor docenten om aan de slag te gaan met innovaties en om ondersteuning te krijgen bij het implementeren van deze innovaties in hun werkwijzen. Wel is het van belang dat een CTL aansluit op wat er leeft binnen een organisatie. Specifiek binnen het mbo is het belangrijk dat er rekening wordt gehouden met het ‘eigen’ karakter van het beroepsonderwijs, dat gekenmerkt wordt door verschillende domeinen en werkvelden waarmee samengewerkt wordt.
Onder het genot van een laatste borrel blikten de aanwezigen terug op een productieve en waardevolle dag waar nieuwe contacten zijn opgedaan en ervaringen zijn gedeeld. De dag heeft niet alleen stof heeft gegeven tot nadenken gegeven, maar bood ook inspiratie om aan de slag te gaan met nieuwe ideeën waarover bij de volgende bijeenkomst op 22 juni opnieuw ervaringen gedeeld kunnen worden.
Over de Gelderse Professionaliseringsagenda
Sinds 2016 werkt de HAN met zeven Gelderse mbo’s (Graafschap College, ROC A12, ROC Rivor, Aventus, Yuverta, Rijn IJssel, ROC Nijmegen) én Aeres Hogeschool samen binnen de Gelderse Professionaliseringsagenda (GPA). De organisaties zijn in gezamenlijkheid aan de slag gegaan met de ontwikkeling van gepersonaliseerd leren van ict in het mbo en professionalisering en kennisontwikkeling op het gebied van leren en lesgeven met ict. Binnen het samenwerkingsverband staan vier domeinen centraal voor het professionaliseren van (aankomend) onderwijsprofessionals in het mbo: ‘leren met ict’, ‘beroepsgerichte didactiek’, ‘leren in opleidingsteams’ en ‘werkplekleren’. Het iXperium Centre of Expertise vervult hierbij de rol van kennisgroep Leren en lesgeven met ict. Bovendien zijn verschillende van de mbo’s die onderdeel zijn van de GPA ook betrokken (geweest) bij de MBO Onderzoekswerkplaats Gepersonaliseerd leren met ict en bij het project Doorpakken op Digitalisering.
Meer lezen over de GPA? Dat kan hier.
