Kleine werkgroep, grote ambitie
Binnen ROC Nijmegen is digitale geletterdheid onderdeel van de programmalijn ‘Onderwijs van de toekomst’ en wordt het gezien als een cruciale basisvaardigheid voor studenten. Toch leidt dit nog niet automatisch tot een eenduidige aanpak. Jerry Arts, lid van een kleine werkgroep van drie personen, legt uit: “We ontwikkelen kleinschalige initiatieven, creëren bewustwording en leveren input voor beleid om beweging op gang te brengen.”
Deze beweging begint met het vaststellen van een gemeenschappelijke meetlat: een objectieve niveaubepaling van de digitale vaardigheden van studenten. Jerry: “Collega’s hebben vaak uiteenlopende beelden; de een vindt studenten erg digitaal vaardig, de ander ervaart het tegenovergestelde. Om te bepalen waar studenten nu staan en waar ze naartoe moeten, is een meetinstrument onmisbaar.” Veel inschattingen blijken bovendien onvoldoende onderbouwd. “Met de zelfscan krijgen we een helder beeld van het werkelijke niveau, waardoor we gerichter kunnen bepalen waar de aandacht naartoe moet.”
De zelfscan als vertrekpunt
Om dat beeld te verkrijgen, is het de bedoeling om de zelfscan digitale geletterdheid in te zetten. Jerry kwam in aanraking met dit instrument via zijn betrokkenheid bij de Gelderse Professionaliseringsagenda (GPA), waar hij lid is van de werkgroep digitale geletterdheid van studenten.
De zelfscan is gebaseerd op de DigComp 2.2. en biedt studenten inzicht in hun niveau op verschillende domeinen van digitale geletterdheid. “De zelfscan heeft voor ons twee doelen,” legt Jerry uit. “Enerzijds willen we ervaring opdoen met het gebruik ervan in de praktijk. Hoe werkt het op grotere schaal? Hoe kunnen we teams ondersteunen bij de interpretatie van resultaten? Anderzijds willen we inzicht krijgen in het werkelijke niveau van studenten, zodat we gerichte stappen kunnen zetten.”
Meer dan ‘weten waar je moet klikken’
Een belangrijk aspect in de aanpak is bewustwording: digitale geletterdheid is meer dan alleen kunnen werken met Word of PowerPoint. Jerry: “Als we de DigComp laten zien, realiseren mensen zich vaak: oh, dit is veel breder. Het gaat ook om informatievaardigheden, probleemoplossend vermogen, communicatie en veiligheid.”
Toch blijkt het lastig om het thema breed in de organisatie op de agenda te krijgen. Jerry: “Bijna iedereen onderschrijft het belang, maar om te komen tot actie is echt nog een flinke stap. Wat je merkt is dat we nog een beetje te afhankelijk zijn van de bereidwilligheid van teams. Er is nog niet heel veel sturing van bovenaf, vanuit directie of teammanagers. Dus het is belangrijk om mensen te vinden die intrinsiek gemotiveerd zijn om met dit thema aan de slag te gaan.” Voorlopig ligt de nadruk op het creëren van draagvlak bij teams die zelf bereid zijn om deel te nemen.
Stap voor stap naar een organisatiebrede implementatie
De aanpak is afgestemd met de programmamanager van de programmalijn Onderwijs van de toekomst. Van daaruit is afgesproken om eerst teams met affiniteit voor het onderwerp te benaderen, in plaats van direct een top-down verplichting op te leggen. Jerry: “In deze fase ontdekken we wat er gebeurt als we de scan breder inzetten: wat werkt, wat niet? Waar loop je organisatorisch en inhoudelijk tegenaan? En hoe verloopt het proces van afname binnen verschillende teams?” De inzichten worden vervolgens teruggekoppeld naar het managementteam, zodat het gesprek over bredere implementatie goed onderbouwd kan worden gevoerd.
De uitdaging van data en doorontwikkeling
Een van de grote uitdagingen ligt in het vertalen van data naar concrete actie. Jerry: “Als je straks resultaten hebt van de zelfscan, moet je die kunnen interpreteren. Wat zeggen die scores? En wat betekent dat voor het onderwijs?”
Daarnaast speelt de vraag hoe je als organisatie materialen en leertrajecten ontwikkelt die aansluiten bij de behoeften die uit de scan naar voren komen. “We hebben straks misschien een beeld van waar studenten staan, maar dan begint het pas: hoe gaan we hen begeleiden, welke materialen zijn er nodig, wie gaat dat doen? Dat zijn echt grote vragen waar we samen met iXperium in op willen trekken.”
Waardevolle ondersteuning vanuit iXperium
De samenwerking met iXperium wordt binnen ROC Nijmegen als zeer waardevol ervaren. Jerry benadrukt dat collega’s het vooral waarderen dat de zelfscan geen vrijblijvende zelfinschatting is, maar een instrument waarbij studenten echt moeten aantonen wat ze weten en kunnen. “Dat is heel prettig, omdat het bijdraagt aan het creëren van urgentie binnen het team,” aldus Jerry. “Docenten geven aan dat zij zelf soms verrast zijn door de inhoud van de scan en realiseren zich hoeveel studenten moeten beheersen.”
De ondersteuning vanuit iXperium is bovendien erg prettig, aldus Jerry: “Er zijn heldere instructies beschikbaar, en ik kan altijd contact opnemen voor vragen. Ze denken mee en stemmen de aanpak af op onze behoeften.” Met name de flexibiliteit ziet hij als een waardevol element van de ondersteuning: “Bij grote partijen is het vaak lastig om veranderingen te realiseren. Bij iXperium ervaren we juist een flexibele en betrokken samenwerking, waarbij aanpassingen snel mogelijk zijn. Er wordt echt meegedacht in: hoe willen jullie het aanpakken en hoe kunnen wij daar vanuit iXperium het best bij ondersteunen?
Op weg naar structurele inbedding
Jerry’s ambitie is dat de zelfscan op termijn een vaste plek krijgt binnen ROC Nijmegen. “Wat ik mooi zou vinden, is dat de scan echt wordt geadopteerd als hét instrument om digitale geletterdheid te meten,” zegt hij. “En dat er binnen de organisatie voldoende mensen zijn die ermee kunnen werken en de afname kunnen begeleiden.”
Daarnaast pleit hij voor structurele aandacht voor digitale geletterdheid, bijvoorbeeld via het curriculum of programma’s binnen opleidingen. “Digitale vaardigheden zijn geen luxe, maar een noodzakelijke voorwaarde om volwaardig deel te nemen aan de maatschappij en het beroep waarvoor studenten worden opgeleid. Dat besef moet breder landen.” De hoop is dat de resultaten van de zelfscan dat besef versterken en helpen om het gesprek over digitale basisvaardigheden organisatiebreed te voeren. Dat blijft echter spannend: je hebt de uitkomsten nodig om urgentie te creëren, maar juist zonder dat inzicht is het lastig om mensen in beweging te krijgen, aldus Jerry.
Meer lezen?
Eerder verscheen het artikel waarin Frank Kockelkoren, docent-onderzoeker bij het Graafschap College, vertelt over zijn ervaringen met de inzet van de zelfscan digitale geletterdheid binnen zijn organisatie. Het artikel lees je hier.
Meer over de zelfscan digitale geletterdheid lees je hier.
