Behoefte aan houvast in een groeiende rol
Steeds meer onderwijsinstellingen zetten ict-ondersteuners in, zoals i-coaches of blended coaches, om de verbinding te leggen tussen onderwijs en technologie. Ondanks hun groeiende rol zijn hun taken, positie en benodigde competenties vaak niet altijd duidelijk beschreven of afgebakende verschillen deze sterk per instelling. Bovendien is hiernaar nog weinig systematisch onderzoek gedaan.
Er is echter een groeiende behoefte aan duidelijkheid en houvast. Onderwijsinstellingen willen weten hoe ze deze professionals het beste kunnen inzetten, positioneren en ondersteunen en ict-onderwijsondersteuners hebben behoefte aan meer zicht op wat er precies van hen wordt verwacht. Het nieuwe competentieprofiel speelt in op deze vraag en biedt een helder kader dat tegelijkertijd aanpasbaar is naar de eigen context.
Een brugfunctie tussen beleid en praktijk
De ict-onderwijsondersteuner beweegt zich in een complex krachtenveld tussen beleid, organisatie, onderzoek en uitvoering van onderwijs. Hij of zij vertaalt evidence-informed onderwijskundige en technologische ontwikkelingen naar concrete toepassingen in de onderwijspraktijk, ondersteunt teams bij het ontwerpen van blended of gepersonaliseerde leertrajecten, en adviseert het management bij de implementatie van strategische onderwijsdoelen.
Deze brugfunctie vraagt om het vermogen om zowel met docenten als met beleidsmakers en ict-specialisten te communiceren en samen te werken. De professional weet daarbij te schakelen tussen abstractieniveaus: van visieontwikkeling tot praktische uitvoering in het klaslokaal. Hij of zij draagt bij aan duurzame onderwijsinnovatie door interventies altijd te koppelen aan de onderwijskundige visie van de instelling.
Een praktijkgericht en onderbouwd profiel
Het competentieprofiel ‘Ondersteunen van onderwijsinnovatie met ict’ geeft een overzicht van de competenties die nodig zijn voor het ondersteunen van onderwijsinnovatie met ict, aan de hand van drie taakdomeinen en twee persoonsgebonden competentiedimensies. Voor het ontwikkelen van het profiel is een verkennende literatuurstudie uitgevoerd. Daarnaast zijn gesprekken gevoerd met experts uit het veld en is een validatiesessie gehouden met professionals uit het mbo en hbo. In dit traject is bewust gezocht naar aansluiting bij de praktijk én naar onderbouwing vanuit onderzoek.
Competenties in context: taakdomeinen en persoonsgebonden competenties
Het competentieprofiel onderscheidt drie taakdomeinen waarin de ict-onderwijsondersteuner actief is: onderwijsontwikkeling, professionalisering en organisatieontwikkeling. Per ict-onderwijsondersteuner zal het verschillen of diegene zich in één of meerdere van deze taakdomeinen beweegt. In het onderwijs ondersteunt de professional onder meer curriculumontwerp, blended learning en digitale toetsing, waarbij inhoudelijke expertise én didactische begeleiding samenkomen. Op het vlak van professionalisering begeleidt hij of zij docenten en onderwijsteams in hun ontwikkeling rond leren en lesgeven met ict, vaak via maatwerktrajecten die aansluiten bij de praktijk en leerbehoeften. Binnen de organisatie draagt de ict-onderwijsondersteuner bij aan het realiseren van randvoorwaarden voor innovatie, het verbinden van beleid en uitvoering, en het stimuleren van samenwerking tussen stakeholders.
Naast deze taakgebonden competenties zijn twee persoonsgebonden competentiedimensies van belang: digitale geletterdheid en professioneel handelen. Digitale geletterdheid omvat niet alleen technische vaardigheden, maar ook kritisch inzicht in technologische ontwikkelingen en hun betekenis voor onderwijs. Professioneel handelen vraagt om veranderkundige vaardigheden, reflectie en het vermogen om te navigeren binnen complexe organisaties.
De combinatie van domeinspecifieke en persoonsgebonden competenties maakt de ict-onderwijsondersteuner tot een onmisbare spil in duurzame onderwijsvernieuwing.
Succesvolle innovatie vraagt om stevige randvoorwaarden
De effectiviteit van de ict-onderwijsondersteuner hangt nauw samen met hoe deze professional binnen de organisatie is gepositioneerd. Onderzoek en praktijk laten zien dat structurele inbedding in teams en processen, heldere aansluiting bij de onderwijsvisie, en voldoende mandaat en tijd cruciaal zijn. Ook samenwerking met collega’s uit verschillende disciplines en een gedeelde taal rond innovatie dragen bij aan succes. Als deze randvoorwaarden op orde zijn, ontstaat ruimte voor duurzame onderwijsvernieuwing waarin technologie, didactiek en onderzoek elkaar versterken.
Sleutelfiguur voor duurzame digitalisering
De rol van ict-onderwijsondersteuner is onmisbaar in het realiseren van toekomstgericht en kwalitatief onderwijs waarin technologie een betekenisvolle rol speelt. Deze professionals vervullen een unieke functie op het snijvlak van strategie, ontwerp en uitvoering. Hun meerwaarde ligt in het verbinden van abstracte beleidsdoelen aan concrete onderwijssituaties, en in het versterken van het professioneel handelen van onderwijscollega’s.
Investeren in deze rol—en in de juiste randvoorwaarden—is dan ook een noodzakelijke voorwaarde voor duurzame digitalisering van het onderwijs.
Bekijk de onderlegger van het competentieprofiel
Meer over competenties
Bekijk ook de andere competentieprofielen die binnen iXperium zijn ontwikkeld:
- Raamwerk docentcompetenties onderwijs met ict
- Competenties en gedragsindicatoren Onderwijs met ict voor docenten
- Raamwerk leidinggeven aan digitale transformatie in het beroepsonderwijs
- Competentieset Spelend en lerend ontdekken met digitale middelen in de kinderopvang
Bij vragen over het competentieprofiel of over bijpassende werkvormen en professionaliseringstrajecten kun je contact opnemen via professionaliseren@ixperium.nl.
