Het zal niemand ontgaan zijn: de opmars van chatbots en andere (visuele) generatieve AI-tools heeft de afgelopen tijd een hoop stof doen opwaaien. Ook in het onderwijs dringt het gebruik van AI door. Dat maakt het voor docenten en andere onderwijsprofessionals van belang om te weten wat (generatieve) AI-tools precies zijn, welke voor- en nadelen het gebruik ervan heeft en wat ze betekenen voor de onderwijspraktijk. De zaal was goed gevuld met ruim 80 aanwezigen, van wie het merendeel docent of leraar. Er waren ook studenten aanwezig en directeuren en besturen van verschillende onderwijsorganisaties.
“Opeens was het er – dat is het gevoel dat veel mensen hebben bij AI,” zo begon de presentatie van Pierre Gorissen, associate lector bij het lectoraat Leren met ict van de HAN en verbonden aan het Nationaal OnderwijsLab AI (NOLAI). Dat het wel meevalt met dat ‘opeens’, blijkt echter wanneer Pierre ingaat op de ontwikkeling en tijdlijn van AI. Al vanaf de jaren ’50 vinden er gesprekken plaats over kunstmatige intelligentie en sindsdien zijn de nodige toepassingen ontwikkeld. Chatbot Eliza, robothond Aibo en de Tay chatbot zijn nog maar een fractie van het wijde scala aan AI-systemen dat de revue passeert. Vervolgens ging Pierre dieper in op toepassingen van AI in het onderwijs. Dat zijn er veel meer dan ChatGPT en andere tekstuele en visuele generatieve AI-toepassingen, stelt Pierre. Ook adaptieve software die in het onderwijs al langere tijd gebruikt wordt, is een vorm van AI. Veel scholen werken bijvoorbeeld met digitale programma’s die studiedata verwerven en zijn zoekende naar een antwoord op de vraag hoe deze studiedata op zodanige manier gebruikt kunnen worden dat ze het onderwijsproces ten goede komen.
Pierre benadrukt dat het belangrijk is om onszelf niet te verliezen in eindeloze analyses van studiedata en voor ogen te houden dat het onderwijs blijft draaien om de interactie tussen leraar en leerling. Onderwijsprofessionals moeten leren om zelf bewuste keuzes te maken in het (al dan niet) gebruiken van AI om ervoor te zorgen dat zij ‘in control’ blijven en moeten goed over deze keuzes blijven nadenken. Dit gaat niet vanzelf en vereist professionalisering waar leraren qua tijd, ruimte en ondersteuning in gefaciliteerd worden.
Ook Wietse van Bruggen, senior adviseur bij Kennisnet, ging in zijn presentatie in op de impact van generatieve AI op het onderwijs. AI betreft technologie die alle aspecten van het leven zal raken, ook het onderwijs. Het is dan ook belangrijk om leerlingen op te leiden voor een wereld waarin AI aanwezig is en een impact op hun leven heeft, aldus Wietse. Dat kan alleen door eerst zelf te weten wát die impact precies is en door kritisch te kijken naar de meerwaarde van het gebruik van AI.
In zijn presentatie benoemt Wietse verschillende AI-tools die reeds voor het onderwijs zijn ontwikkeld, zoals de chatbot Khanmigo, die fungeert als leermaatje en het denkproces van leerlingen ondersteunt bij het komen tot een antwoord op een vraag, en Amira Learning, een programma dat leerlingen helpt bij hun taalontwikkeling door hun uitspraak te analyseren.
Mediamentor Saskia Frankena zocht in haar presentatie de interactie met de aanwezigen op en toonde verschillende voorbeelden van het gebruik van Bard, ChatGPT en LessonUp om een beeld te vormen bij hoe leerkrachten en onderwijsondersteuners dergelijke taalmodellen kunnen in hun lespraktijk. Hoewel de voorbeelden laten zien dat de AI-tools mogelijkheden bieden om werk uit handen te nemen, benadrukt Saskia dat het belangrijk is om je ‘gezonde verstand’ te blijven gebruiken en altijd zelf kritisch te kijken naar de output.
Tot slot ging Annelies Wiggers, co-creatiemanager bij het Nationaal Onderwijslab AI (NOLAI) van de Radboud Universiteit, in haar presentatie in op de oorsprong, missie en werkwijze van het NOLAI. Het NOLAI houdt zich bezig met onderwijskundige vraagstukken en onderzoekt in de driehoek onderwijs, bedrijfsleven en wetenschap naar een antwoord op de vragen die leven in de onderwijspraktijk en waarbij AI een deel van de oplossing zou kunnen zijn. Er wordt hierbij specifiek samengewerkt met bedrijven om ontwikkelde prototypes op te kunnen schalen en in de markt te kunnen zetten, zodat ook anderen van de opbrengsten van de samenwerking kunnen profiteren. Meer over het NOLAI vind je hier.
Na de presentaties van de verschillende sprekers vond een gezellige borrel plaats waar de aanwezigen met elkaar én met de sprekers konden napraten over de middag.
