Een andere manier van werken en kijken
Helma de Haardt, directeur van De Wijzer: ‘Bij IPC gaat het om de aanvang-, ontwikkel- en beheersingsfase op het niveau van het individuele kind. Dit vraagt om heel veel gesprekken met kinderen. Opeens ging klassikaal onderwijs geven niet meer en moesten we onderzoeken wat ons kon helpen om op het niveau van het kind onderwijs te geven.’
‘Snappet pastte op dat moment het beste bij ons. Je kan de ontwikkeling van elk kind mooi volgen en de leerkracht kan veel beter monitoren waar kinderen wel of niet goed in zijn in plaats van alleen hoe ze scoren met bv rekenen. We moesten het lesgeven daardoor anders organiseren en zo zijn we met “units” gaan werken: groep 6/7/8 bij elkaar, 4/5 bij elkaar en 1 t/m 3 bij elkaar. Het een kan niet zonder het andere.’
Hoe werkt unitonderwijs bij De Wijzer?
Kinderen starten de dag in hun eigen basisgroep en krijgen daar hun dagplanning uitgelegd. Daarna gaan ze aan de slag en halen ze instructies op het niveau dat het beste bij ze passen. Door de unitonderwijs creëer je een heel veilig werkklimaat. Kinderen kennen en zien elkaar. De drempel om met instructies op een ander niveau mee te doen ligt daardoor heel erg laag. Dat is prettig voor de kinderen.
Ivonne vertelt: ‘Naast leerkracht van een leerjaar ben je ook mentor/leerkracht van een groep. Daardoor moeten we op de hoogte zijn van elkaars leerstof. Het vraagt van ons om op een andere manier te denken en om veel samen te werken. Alleen functioneren is hier onmogelijk. Iedereen ziet en hoort alles van je, dat maakt je kwetsbaar maar aan de andere kant is het fijn dat iedereen ook meteen met je meedenkt. Je deelt expertise met elkaar en doet alles samen. Dat is zo belangrijk. Meerdere mensen kijken naar een kind. Daardoor kunnen we meteen overleggen met elkaar en helpen aanvullen. De inrichting van dit nieuwe gebouw hebben we afgestemd op onze manier van werken. Alles is open en transparant zodat kinderen overal kunnen werken en leren, en we toch goed kunnen monitoren en samenwerken zonder dat het chaotisch is. We hebben geen bureaus maar lopen de hele dag met een laptop rond in de groep. Zo zien we van alle kinderen hoe er gewerkt wordt.’
Zelfgestuurd gedrag moet je sturend aanleren
De kinderen vinden het elke dag even leuk, pakken zelf de laptop en gaan aan de slag. Wat maakt het dat ze het fijn vinden?
Wouter (leerling van De Wijzer): ‘Ik vind het fijn om zo te werken dat je zelf ziet hoe ver je bent en zelf kan bepalen waar je extra instructies nodig hebt of als je meer wilt doen. We wisselen af met Snappet en de thema’s van IPC. Naast de methodes zijn onder andere ook de vaardigheden van IPC online te volgen. Ik kan mezelf inschalen en de leraar doet dat ook. En daar hebben we ook gesprekken over en niet alleen over rekenen of lezen.’
Ivonne en Sebastiaan: ‘Methodeslaven zijn we hier niet. Je kijkt veel meer vanuit het doel en hoe je met hulpmiddelen naar dat doel wilt komen. Het doel is leidend en de leerkracht blijft belangrijk. We beginnen in de kleuterklassen al vanuit die doelen te werken, ook daar wordt het dus anders aangevlogen. Daardoor zijn ze gewend om in de bovenbouw op deze manier te werken. Zelfregie komt er niet vanzelf.’
Helma vult aan: ‘Zelfsturend gedrag vraagt juist heel veel structuur, wat je moet aanleren. Wij werken ook vanuit een structuur. Alleen is dat bij ons anders. Het zit bij ons aan de voorkant, in de lesvoorbereiding en hoe je het aanvliegt. Als dat er is, dan loopt het ook als een trein. Binnen de structuur zit ruimte. Kinderen worden op alle lagen bevraagd en meegenomen. Het waarom zit overal achter. Onvoorstelbaar hoe betrokken de kinderen zijn.’
Rol van ict
Sebastiaan: ‘We hebben veel aandacht voor de individuele ontwikkeling van onze leerlingen, maar het is niet geheel gepersonaliseerd. Zover zijn we nog niet. Niet ieder kind heeft een eigen leerroute. Je stemt met ze af waar ze iets anders nodig hebben en dan bieden we ze een eigen leerroute aan.’ Ict als middel is heel handig en is zeker een toegevoegde waarde. Ieder kind in groep 4 t/m 8 werkt met Snappet en heeft zo inzicht in eigen ontwikkeling, direct feedback en wat hij/zij nodig heeft. Ze worden in een stand gezet om mee te denken, de zelfregie te pakken. Wij gaan ermee met het kind in gesprek over de methodetoetsen en Cito’s maar ook over de vaardigheden. Dit soort gesprekken voeren we ook met de ouders. Het systeem voorziet in veel data en laat een heel compleet beeld van het kind zien maar je moet wel weten hoe je dat in kan zetten. Zonder zo’n systeem is het niet te doen om te monitoren hoe negentig kinderen het op individueel niveau doen. In de toekomst willen we veel meer ict-tools inzetten om IPC in de verschillende fasen te ondersteunen, maar de observatie van de leerkracht blijft belangrijk.’
De coachende rol als didactische expert
Ivonne en Sebastiaan volgen samen de MOVEL-opleiding aan de HAN. Dat ze dit samen doen, past in hun manier van werken, als team. Vanuit de opleiding zijn ze bezig met het maken van een instrument, een ontwerp, zodat iedereen in het team dezelfde taal spreekt.
‘Eerst hebben we geïnventariseerd waar de behoefte ligt vanuit school. Dat is het inzichtelijk maken van de coachende rol van de leerkracht als didactische expert en deze te borgen. Die wordt nu verschillend ingevuld. Het doel is dat we leren hoe we de zelfregie bij de kinderen kunnen vergroten. Daar heb je de leerkracht bij nodig. Het gaat niet om het complementeren, maar om hoe je proces en resultaatgerichte feedback geeft. Wat is dat dan en hoe doe je dat dan? ’ aldus Ivonne.
Sebastiaan vult aan: ‘We hebben samen met het team twee indicatoren gericht op coachingsvaardigheden van de leerkracht vastgesteld. Deze gaan we testen met een self & peer assessment, een observatie instrument. Je schaalt jezelf in aan de hand van de aanvang, ontwikkel en beheersingsfase. Jouw collega doet dat ook voor jou. Vervolgens kijk je wat de overeenkomsten en verschillen zijn. Dit is interessant voor de ontwikkel- en groeigesprekken en voor jezelf. Met zo’n instrument kunnen nieuwe of bestaande leerkrachten die ondersteuning nodig hebben op terug grijpen en het helpt ons om te kunnen groeien. Ook dit past helemaal bij ons: om het vanaf de werkvloer gezamenlijk op te bouwen en om zelf te reflecteren. Door zo te werken leren we dat de kinderen aan en gaan de kinderen dat voorbeeldgedrag overnemen.’
Wat zijn jullie ambities met ict
Sebastiaan: ‘We zijn samen met het iXperium Nijmegen aan het onderzoeken hoe we meer ict-tools kunnen integreren op een manier dat bij De Wijzer past, zoals LEGO Mindstorm, programmeren of scratch. En wat vraagt dat van de leerkracht? Twee leerkrachten hebben de opleiding tot 3D-printing gedaan bij het iXperium Nijmegen. Hoe kunnen we dit nu inzetten in de lessen? We merken dat leerkrachten toch wel leken zijn daarin. iXperium heeft de expertise en denkt mee over de invulling hoe we dat kunnen uitvoeren. Vanuit MOVEL zijn we uiteraard ook al bij iXperium betrokken. We zijn nu vooral gefocust op het leren en lesgeven maar hoe kunnen we de dingen die we al hebben borgen en op een goede manier implementeren in ons onderwijs?’
‘In mijn droom zou ik willen dat we ook veel meer een werkplaats (techniek, doelokaal) hebben waar de kinderen veel meer met de handen bezig kunnen zijn, of b.v. apps en programma’s ontwikkelen. Een mooie ambitie, maar dat is voor later, voor nu is dat veel te veel. Het is sowieso een uitdaging omdat we ruimtegebrek hebben. We zouden laagdrempelig kunnen beginnen met een hoekje. Hiermee kunnen we inspelen op het thema ‘ik mag er zijn’: Waar liggen de behoeften en talenten van de kinderen? De link ligt dan meer bij IPC, gekoppeld aan dat de kinderen ook iets doen. Om het onderwijs op deze manier compleet te maken, dat is toch magnifique!’ aldus Helma.
