Eenmaal aangeraden, blijft aangeraden
Een collega ging voor het eerst als onderzoeker aan de slag in iXperiumdesignteam. Ter inspiratie gaf ik hem de tip om het boek Stratosphere van Michael Fullan te lezen ter voorbereiding. Want net als in het iXperiumdesignteam draait het in het boek over de verbinding tussen technologie, pedagogiek en veranderkunde. Op de vraag van de collega wat ik zelf had geleerd van het boek had ik niet meteen een uitgebreid antwoord. Er was na het lezen een gevoel van urgentie blijven hangen, dat was het enige wat ik hem kon vertellen. Reden genoeg om het boek zelf ook nóg een keer te lezen. Ik zou het na die tweede keer lezen nog steeds aanraden voor leraren, onderzoekers of andere geïnteresseerden in technologie in het onderwijs als ze meer willen lezen over de Waarom-vraag. Voor een antwoord op de Hoe-vraag zijn er betere boeken.
Wil je weten waarom? Lees dan verder.
Het ontstaan van de stratosfeer
Fullan schreef zijn boek in 2013 en was duidelijk hoopvol gestemd over de nabije toekomst. Hij maakt duidelijk dat de integratie van technologie in het onderwijs een gegeven is. Een niet te stoppen ontwikkeling met nog ongekende mogelijkheden.
Het belangrijkste krachtenveld is volgens het boek de pedagogiek die zich steeds meer richt op leerlingen: het leren van leerlingen en de gedeelde verantwoordelijkheid die de leerlingen hebben in dit proces. Een tweede krachtenveld is volgens Fullan de technologische ontwikkelingen die zich steeds vaker richten op het leerproces, het opdoen van leerervaringen en de toename aan kennis over effectieve pedagogisch-didactische inzet van ict. Als derde krachtenveld noemt Fullan de kennis die is ontwikkeld binnen veranderkunde over de voorwaarden die nodig zijn voor een succesvolle implementatie.
Fullan beschrijft de samenkomst van deze drie krachtenvelden bijna zo apocalyptisch als de dakscene van Ghostbusters (voor wie hem niet kent, hij is hier te bekijken). Het is de vraag hoe realistisch en wenselijk het zou zijn geweest als het volledig werkelijkheid was geworden. Al hebben we sinds 2013 natuurlijk veel geleerd van brede inzet van iPads, Chromebooks, adaptieve software en online methodes. De kennis die we hierdoor hebben opgedaan over effectief ict-gebruik en de ontwikkeling van de benodigde vaardigheden bij leraren kunnen we nu gebruiken voor de nieuwe verbetercyclus.
Technologie maakt onderwijs boeiend
Fullan zet in het boek niet het leren, maar de lerende centraal. De stratosfeer biedt volgens hem de oplossing om de lerende te verlossen van saai en contextloos onderwijs en biedt daar onweerstaanbaar boeiend onderwijs voor in de plaats waarin leerlingen aan de slag gaan met levensechte problemen. De voorbeelden die hij aanhaalt zouden er echter juist voor pleiten om je niet alleen te laten leiden door wensen van de lerende, maar om het leerproces te observeren en te optimaliseren. Technologie kan daarbij helpen. Bijvoorbeeld door een leraar inzicht te geven in de momenten waarop leerlingen leren en dit te herleiden naar de acties, opdrachten of reeks van leeractiviteiten die de klas, leerling en leraar hebben gedaan. Het ontwerpen van onderwijs wordt op die manier een continue zoektocht naar de optimale mix van gebeurtenissen die tot leren leiden, waarbij de leraar continu kan reflecteren en bijsturen. Dat lijkt me pas onweerstaanbaar boeiend.
