Op basisschool Klein Heyendaal is ict in het onderwijs niet meer weg te denken. Er zijn weinig scholen in Nederland waar vanaf groep 3 voor bijna alle kinderen een device beschikbaar is. Sinds dit schooljaar werken ze in groep 4 /m 8 met Chromebooks en met een geheel digitale taalmethode. Daarnaast heeft de school een iXperiumdesignteam opgestart om te onderzoeken hoe ict in het taalonderwijs kan ondersteunen om tegemoet te komen aan de verschillen tussen de leerlingen. Lees hieronder het verhaal van Dick Heldoorn, directeur, en Femke Bosmans, leerkracht groep 8.
Dick: ‘Ict is een oude liefde van me. Toen ik in 2007 solliciteerde naar de functie van directeur van Klein Heyendaal, kwam in het gesprek ter sprake dat men hier een ict-lokaal wilde inrichten met allemaal computers aan de wand en het eerste digibord. Ik had daar andere ideeën over. Ik vind niet dat kinderen naar de computers toe moeten, maar dat we de computers naar de kinderen toe moeten brengen. Als je één lokaal hebt, gebeurt er relatief heel weinig. Er werd toen al veel gevraagd van ons op dat gebied. Door de snelle ontwikkelingen moesten we als team ook ict vaardiger worden en ict meer in het onderwijs gebruiken. Dit hebben we in stappen gedaan en nu hebben we de hele school met ict ingericht. We blijven nadenken over ict-mogelijkheden, hoe we onze lessen kunnen verrijken met ict en hoe we dit didactisch in kunnen zetten voor onze leerlingen.’
Van Samsung-project tot iedere klas voorzien van ict-middelen
Femke: ‘Ongeveer zes jaar geleden kwam Samsung langs bij onze voormalige directeur-bestuurder van de stichting. Zij wilden een aantal scholen ondersteunen met ict. Ze noemden dat toen maatschappelijke betrokkenheid. Klein Heyendaal was een van die scholen. Met dit project konden we onderzoeken wat het betekende voor het onderwijs als ieder kind zijn eigen device heeft en we wilden weten wat dat betekende voor de leerkrachten, voor de ouders en voor de organisatie. De conclusie na een jaar: ieder kind zijn eigen device is een verrijking voor het onderwijs. De betrokkenheid en motivatie gingen omhoog. Het jaar daarop hadden we de andere groep 8 ook ingericht met ict-middelen. Het jaar daarop werkten we met Snappet. Nu werken we met een compleet digitale taalmethode en zijn we overgestapt op Chromebooks. Je krijgt alternatieve leerroutes aangeboden en het is veel meer gericht op de behoeften van het kind. Het gepersonaliseerde komt steeds meer terug in de digitale methodes. Op een Chromebook kan je ook veel meer doen en spelenderwijs aan de slag.’
Differentiëren en verrijken
‘Van 2007 tot nu zijn de ict-vaardigheden van ons team sterk ontwikkeld. Ict is een prachtig middel om kinderen verder te helpen, om onderwijs in de klas te verrijken. Met ict kan je differentiëren in dag- en weektaken. De een is sneller dan de ander. Dat is een keuze van de leraar maar kan ook een keuze van de leerling zijn. Leerlingen ict vaardig maken betekent niet alleen dat we ze vertellen hoe het werkt. Dat weten ze tegenwoordig soms beter,’ aldus Femke.
Dick: ‘In het team bekijken we wat het beste past bij onze populatie kinderen en wat het beste past bij wat wij willen met onze onderwijs en hoe ict ons daarbij kan ondersteunen. We stellen onszelf vragen als welke effecten ict heeft op gepersonaliseerd leren en hoe ver we willen gaan. Technisch gezien is het mogelijk om een kind vanaf groep 4 zijn eigen leerlijn digitaal te volgen. Als een kind klaar is met leerstof van zijn groep, laat je hem of haar dan doorgaan met stof van groep 5? Wil je dat, kun je dat? Is dat goed voor het kind? Allemaal dingen waar we over nadenken. Daarom zijn we dit schooljaar gestart met een iXperiumdesignteam, ook omdat we Snappet eruit hebben gedaan. We willen in dit designteam onderzoeken hoe we leerlingen voor het rekenonderwijs met ict zelfstandig en met meer eigen regie kunnen laten werken. En wat we nog meer kunnen doen met de Chromebooks op het gebied van gepersonaliseerd leren.’
Ontwikkelen in de zone van nabijheid
Femke: ‘We hebben 4 jaar geleden een werkgroep ict met vijf leerkrachten in het leven geroepen. De werkgroep borgt ict in de praktijk, houdt ontwikkelingen bij en probeert dingen uit. Zo’n werkgroep heeft er verstand van en adviseert en begeleidt bij de keuzes die gemaakt worden.’ Dick vult aan: ‘Zij staan dichter bij andere leerkrachten dan ik als leidinggevende. Ze vangen signalen op die ik niet zou kunnen en hebben een goed beeld van wat er in de organisatie op het gebied van ict speelt. Je moet je ontwikkelen in de zone van nabijheid. Ik kan het wel bedenken, maar het moet ook praktisch uitvoerbaar zijn. Als voorbeeld: Het heeft geen enkele zin om een kind in groep 3 te leren hoe je moet worteltrekken. Hij of zij is er nog niet aan toe.’
Femke vult aan: ‘Daarnaast vormen kinderen uit mijn klas (groep 8) de junior ict-helpdesk. Ze assisteren de leerkrachten door de jongere kinderen te helpen, bijvoorbeeld tijdens de digitale escaperoom of bij het maken van een Kahoot-quiz. Ik leid ze op zodat ze goed om kunnen gaan met verschillende ict-tools. En van het iXperium Nijmegen krijgen we zoveel verschillende ideeën aan apps en websites die we dan weer direct in kunnen zetten.’
‘Dat is het mooie aan het iXperium Nijmegen. Ze denken met ons mee en vragen waar we hulp bij nodig hebben. Ze richten het arrangement zo in dat het aansluit op onze behoeften. Maar zoals Dick al noemde, ze ondersteunen ons ook met hun expertise in het iXperiumdesignteam waarin we onderzoeken hoe we ons taalonderwijs kunnen vormgeven met ict.’
Blijven professionaliseren, daar moet je wel tijd voor maken
Dick: ‘Het is heel goed om daarin te blijven professionaliseren, de mindset te veranderen op een goede structurele manier, maar daar moet je wel tijd voor maken. Ik verwacht dat een leerkracht dat zelf bijhoudt. Zij houden hun vak zelf bij, daar hoort ook kennis van ict bij. Maar soms ondersteunen we daarbij als school door het geven van trainingen, bijvoorbeeld bij een nieuw ouderportaal of digitale taalmethode en de overstap naar Chromebooks. Voor de rest moeten ze dat zelf doen.’
‘Andere mogelijkheden van ict dan devices zoals 3D-printing en VR zijn we nog niet mee bezig. Dit zijn leuke ontwikkelingen waar onze leerkrachten ook wat mee mogen doen en waar wel interesse voor is. Er zijn afgelopen jaar al veel nieuwe ict-ontwikkelingen geweest wat aandacht vraagt en het is heel lastig om leraren vrij te roosteren met het tekort op dit moment. De balans in zoeken en vinden is een uitdaging. Het is een weg van de lange adem. Vanuit de lerarenopleiders en de studenten heb ik ook de verwachting dat zij al de juiste vaardigheden hebben als ze gaan werken. Daar moet vooral in geïnvesteerd worden.’
