Aansluitend aan Technology Talks was er een bijeenkomst waarin lector Marian Adriaansen afscheid nam. Zij gaat met pensioen maar we hopen haar nog vaak te zien in gesprekken, onderzoek, ontwikkeling en samenwerkingsverbanden. Lees ook het interview met Marian in TVZ.
Hieronder lees je een verslag van de lezing, het panelgesprek en een aantal kennistafels. Je kunt de lezing en het panelgesprek ook terugkijken.
Lezing Abigail Norville
Plaatsvervangend Secretaris Generaal van het ministerie Volksgezondheid, Welzijn en Sport Abigail Norville opende Technology Talks met een lezing. De zorg in (Europees) Nederland is van hoog niveau (in tegenstelling tot Caribisch Nederland waar we het niveau hoger zouden willen hebben). Bij die goede zorg gaat het niet om techniek of opleiding, het gaat om de manier waarop professionals hun werk doen, zorg is mensenwerk. Maar als we de zorg willen blijven leveren in de kwaliteit zoals we die nu gewend zijn dan moet er iets veranderen. We krijgen steeds meer ouderen in Nederland, in 2060 moet dan een op de drie werkenden in de zorg werken. Daarvoor zijn niet voldoende medewerkers beschikbaar. De inzet van technologie en ict kan hier een oplossing bieden.
Kaders en veiligheid
AI is een spannende ontwikkeling met veel mogelijkheden. Welke mogelijkheden er zijn gaan we samen ontdekken. Maar we hebben ook nog veel vragen en zorgen. Hoe zorgen we dat AI veilig is? En de inzet van AI kan ook leiden tot uitkomsten die niet wenselijk zijn. Denk aan AI die op basis van input van berichten mensen racistisch wordt of aan AI die conclusies trekt waar we als mens niet achter willen staan. Er zijn kaders nodig om de veiligheid te waarborgen. Het Ministerie van VWS kan hier en goede rol in spelen door kaders te stellen. Het ministerie zou ook meer de regie willen pakken maar het werkveld moet hen die regie wel gunnen. Dit is met regelmaat onderwerp van gesprek.
Beschikbaarheid van data
Om AI goed te kunnen gebruiken moeten data ook beschikbaar zijn en gekoppeld kunnen worden. Hoe zorgen we dat de juiste data op het juiste moment op de juiste plek beschikbaar zijn? Hoe voorkom je onnodige fouten? Tegelijk moeten de data goed beveiligd zijn en niet zomaar door iedereen kunnen worden ingezien of gebruikt.
AI doet het soms beter dan een mens
AI wordt al veel ingezet bij preventie en diagnostiek. Bijvoorbeeld radiologen gebruiken AI om röntgenfoto’s te analyseren. De AI heeft de beschikking over grote datasets met gegevens van andere patiënten met dezelfde ziekte en AI kan alle data sneller dan een mens analyseren. Dit geeft de radioloog een extra stel ogen. En met een groot tekort aan radiologen is dat een grote winst. Tegelijk moet je als professionals wel goed kijken wat de AI als conclusie geeft. Vooral bij interpretatie van taal heeft AI nog moeite om de juiste context te geven en kan een voorgestelde actie juist niet wenselijk zijn. Daarbij ligt er een grote uitdaging, de AI kan veel sneller data verwerken dan wij, hoe volgen we dat wat de AI doet?
Krachten bundelen
Om AI goed in te kunnen zetten moeten we de krachten bundelen. Bedrijven, ontwikkelaars, zorgaanbieders, onderzoeksinstituten en onderwijsinstellingen. Een mooi voorbeeld van zo’n onderzoek is een samenwerking tussen Siza en het Centre of Expertise Kennis DC Logistiek waarin ook de HAN participeert. Door middel van AI kunnen de organisaties de inzet van thuiszorgmedewerkers optimaliseren en afstemmen op zorgvraag en werkdruk.
Programma en leidraad voor waardevolle AI in de zorg
Het ministerie van VWS heeft samen met de Nederlands AI-Coalitie een programma opgezet voor waardevolle AI in de gezondheidszorg. Een actielijn uit dat programma is de ontwikkeling van een leidraad die zorgprofessionals en ontwikkelaars kan helpen om betrouwbare AI te ontwikkelen en de kwaliteit van de AI te beoordelen. Hierbij is het belangrijk om de juiste balans te vinden tussen innovatie en veiligheid. Ook in Brussel wordt Europese regelgeving voor de inzet van AI ontwikkeld. Nederland zet zich in om de veiligheid voorop te stellen en daarbij de juiste toepassing van AI in de zorg niet te belemmeren.
AI is integraal onderdeel in de zorg
Abigail Norville doet de oproep om ervoor te zorgen dat AI niet iets apart is maar dat het een geheel vorm met de uitdagingen die we hebben in de zorg. Norville roept zichzelf op om het thema AI hoog op de agenda van haar departement te houden.
Panel gesprek
Ook het panelgesprek kun je terugkijken (vanaf 22:28).
Maarten Brouwer directeur digitalisering en ICT bij ‘s Heeren Loo vertelt in het panel over de visie en strategie van ‘s Heeren Loo. Zij zijn een organisatie met veel langdurige zorg. Ze zetten al veel AI in in de vorm van bijvoorbeeld sociale robots of stressmetingen. Maar is dat nou AI? Interessanter is bijvoorbeeld AI in de zorglogistiek. Daarin zie je dat je de vraag naar zorg en medewerkers kunt voorspellen. In de toekomst en ook op dit moment zijn er drie belangrijke thema’s: personeel, personeel en personeel. ’s Heeren Loo pakt vraagstukken integraal aan. Hoe houden we met een tekort aan personeel de zorg betaalbaar en van hoge kwaliteit? AI is een middel maar zeker niet het enige antwoord.
Bij Rijnstate zetten ze steeds meer data in vertelt Laura Kooij, manager Innovatie & Zorgtransformatie. Afgelopen jaren hebben ze met bijvoorbeeld saturatiemeters en bloeddrukmeters en andere data, steeds meer patiënten kunnen monitoren in hun thuissituatie. Hiermee ontlast je de druk in het ziekenhuis. Maar het geeft meteen ook de kans om die data te gebruiken en combineren. Je kunt er voorspellingen mee doen en modellen ontwikkelen. Het is goed om gebruik te maken van de kansen die technologie biedt en het te integreren in de zorg.
HAN-onderzoeker Maya Sappelli vult aan dat je met de inzet van AI en data zorgprocessen kunt verbeteren.
Willem Rutgers, senior programmamanager bij WZW geeft aan dat we anders moeten gaan werken en samenwerken. Maarten vult hier op aan dat er een gat is tussen de leefwereld van patiënten en de zorg die organisaties bieden. Marian Adriaansen gaat hier op verder. AI is geen extraatje naast de “gewone” zorg. Technologie, ict en AI worden integraal onderdeel van de normale beroepsbeoefening in de zorg en de normale zorgplannen. Ook in het onderwijs is er nog veel te doen om dit te realiseren.
Om de nieuwe manier van werken te kunnen ontwikkelen zijn zowel ontwikkelaars met technische achtergrond nodig als zorgprofessionals. Als een ontwikkelaar iets maakt doet hij of zij dat vanuit eigen perspectief. De zorgprofessional kan hier input en feedback op geven. Begin niet steeds opnieuw maar kijk welke kennis er al is. Bouw voort op kennis en producten die eerder zijn ontwikkeld. Neem medewerkers ook steeds mee in het gesprek en in de ontwikkeling. Samen komen we verder. En kijk verder dan je eigen belang. Patiënten hebben soms een heel ander idee bij goede zorg dan de professional. Waar de professional bijvoorbeeld de persoonlijke ontmoeting van groot belang vindt stelt de patiënt soms zijn of haar zelfstandigheid als prioriteit en maakt een hele andere keuze.
Koude techniek in warme zorg
Het onderwijs moet veranderen. Studenten moeten vanaf jaar 1 weten hoe ze data kunnen inzetten en hoe ze er mee kunnen werken. Laat ze zien hoe je AI en data kunt inzetten als je persoonsgericht wilt werken. Neem studenten mee in het domein, laat het ze zien zodat ze als stevige professionals in de praktijk komen. Daar kunnen zij zelf ervaren hoe geïntegreerde AI er uitziet en zelf ook weer goede voorbeelden delen die er zijn.
Data zijn ook belangrijk in preventie. Zorg dat je goed zichtbaar maakt voor professionals, patiënten en cliënten wat ze je kunnen bieden. Het is goed als studenten al tijdens hun studie zien wat de rol van AI en data is in de dagelijkse praktijk van zorg en welzijn. De oriëntatie en pilottijd is voorbij, we moeten nu volgende stappen zetten. We moeten de AI koppelen aan de warme zorg. We passen koude techniek toe in warme zorg.
Kennistafels
Alle deelnemers gingen vervolgens over verschillenden deelthema’s in gesprek in kennistafels. De kennistafels zijn niet opgenomen en kun je niet terugkijken. Hieronder een korte schets van dat wat in een aantal kennistafels is besproken.
AI-applicaties in een zorgsetting is vooral een veranderkundig vraagstuk
Lector Dennis Moeke verteld over recent onderzoek van het Centre of Expertisecentrum KennisDCLogistiek waarbij AI is ingezet voor het plannen van zorgmedewerkers in een thuiszorgsetting. Wat is de (potentiële) meerwaarde van AI? Wat voor impact heeft AI op de werkprocessen en de betrokken medewerkers? Wat vraagt de implementatie van AI-gedreven planningstools van een thuiszorgorganisatie?
Tijdens de kennistafel kwam naar voren dat de implementatie van AI-applicaties in een zorgsetting met name een veranderkundig vraagstuk is. Belangrijke succesfactoren hierbij zijn: het hebben van een heldere integrale visie, daadkracht en aandacht hebben voor opleiding en training (wegwerken van kennisachterstand). Ook werd er geconcludeerd dat het werken vanuit een innovatie ecosysteem, in dit kader, een noodzakelijke voorwaarde is. Om dit ecosysteem zo succesvol mogelijk te laten zijn dien je kritisch te zijn op wie je hierbij aanhaakt (juiste en complementaire expertise, positieve kritisch, oog voor het gezamenlijk belang etc.).
De implementatie van datagedreven werken vanuit visie en strategie
Leander de Gouw van ’s Heeren Loo Leander de Gouw ging in deze kennistafel in gesprek over datagedreven werken vanuit een datavisie en -strategie. In deze kennissessie ging de groep in het traject dat ’s Heeren Loo heeft bewandeld om te komen tot een datastrategie en datavisie. Dit begon met een aantal succesvolle experimenten op het gebied van process mining, text analytics en machine learning modellen op uiteenlopende gebieden. Aangezien dit voor het bestuur voldoende aanleiding gaf om de datafunctie te professionaliseren startte een traject om te komen tot een visie en een strategie. Tijdens deze sessie stonden de deelnemers stil bij de issues die je onderweg tegenkomt en bediscussieerden ze wat de impact van de cultuur in de organisatie doet voor het uiteindelijke succes.
Human digitals bieden kansen aan zorg, welzijn en onderwijs
iXperiumambassadeur en docent Ergotherapie Alex de Veld ging aan zijn kennistafel in gesprek over de inzet van Human digitals. De groep ziet kansen gezien voor menselijke zorg op afstand bijvoorbeeld voor ouderen (aandacht, eenzaamheid, gezelschap). Human Digitals worden gezien als drempelverlagend om digitale mogelijkheden meer toegankelijk te maken. Het maakt de interactie met een device toegankelijker, vooral voor mensen met knoppenangst of met beperkte digitale vaardigheden. Ook ziet de groep kansen dat je met de inzet van Human Digitals met minder tijd meer mensen kunt bereiken of helpen met bijvoorbeeld toegankelijke informatie. Misinformatie zien ze als risico. En er zijn ook nog steeds ethische vraagstukken. Er is ook een zorg dat het menselijk contact door de inzet van de Human Digitals afneemt. En blijven diensten voor iedereen toegankelijk als ze digitaal zijn?
De praktijk van de zorgprofessional verandert
Liesbeth Helmich en Loes Habelmehl van Rijnstate gingen in gesprek over het ziekenhuis van de toekomst. Welke vaardigheden kunnen en mogen we verwachten van patiënten en hun omgeving? Waar moeten we rekening mee houden? Er waren hier twee geluiden:
We moeten onze zorg aanpassen voor de doelgroep die moeilijk meekomt met digitalisering, warm contact is belangrijk. Ook de omgeving kan de patient daarbij ondersteunen. En daarnaast was er de gedacht dat de technologie zich moet aanpassen aan deze groep: kunnen we het niet nòg makkelijker maken zodat de patiënt helemaal niets meer hoeft te doen. Maar waar blijft dan de autonomie van de patiënt?
Hoe wordt het beroep van zorgverlener ingevuld in de toekomst? Wat is er nodig om deze verandering door te zetten? De kennis over AI en data in zorginstellingen moet worden vergroot. Dit is maatwerk, er is verschil tussen generaties, afdelingen, etc. En we moeten gebruik maken van verbeelding om meer draagvlak en begrip te krijgen. Let ook op woordkeuzes: “data” kan nog wel eens afschrikken.
Studenten moeten leren zich te verhouden tot data en technologie. In plaats van eigen inzicht moeten ze soms veel meer beslissingen nemen op basis van data. Hoeveel moet de zorgverlener straks nog aan eigen klinische kennis hebben? Al in de studie moeten studenten leren om samen te werken met verpleegkundigen, zorgverleners, data-scientists en technologen zodat ze elkaars wereld leren begrijpen en elkaar kunnen versterken. Is er straks een ander type mens nodig voor de rol van zorgverlener of verpleegkundige?
De kern van AI is beslissen: het stuurt het handelen van de zorgverlener. Hoe doe je dat als je niet precies weet wat AI allemaal kan? En hoeveel moeten zorgverleners weten van een AI om erop te kunnen vertrouwen? Wie beslist er uiteindelijk: de zorgverlener, patiënt, omgeving of AI? We kunnen VR inzetten voor de verbeeldingskracht. Op die manier kunnen we het ons voorstellen. Het helpt als ook studentbegeleiders van de zorginstelling meer digitaal-minded zijn. Zij zullen steeds meer een coach zijn in plaats van een docent worden. De studenten leert door zelf te ontdekken.
Wat heeft de regio nodig?
Tijn Gerrits van WZW ging in deze kennistafel in gesprek over wat de regio nodig heeft. De verschillende invalshoeken maakte het een gesprek wat enorm rijk was aan informatie. De deelnemers vonden overeenstemming op het feit dat er te allen tijde vraaggestuurd gewerkt moet worden. Het meest urgent is nu om helder te krijgen welke vragen er in de regio spelen. De grootste meerwaarde voor AI zagen de deelnemers in het preventief werken.
Wat is AI?
Deze kennistafel ging in op de kansen die AI biedt en wat we nu eigenlijk allemaal verstaan onder AI. Gert-Jan Brok van InMotionVR leidde het gesprek. De besproken technieken die hierin een steeds belangrijkere rol gaan spelen zoals Photonica en Quantum Computing waren wat complex om te begrijpen, maar dat we een gigantisch versnelling kunnen verwachten de komende jaren was duidelijk. Hierdoor werd er ook gedacht over de volgende onderwerpen.
AI als hulp bij planning personele inzet
Momenteel is het tijdrovend om voor cliënten de dagplanning goed op te zetten. AI zou hierin kunnen ondersteunen door op een slimme manier de client de beste inzet te geven. Waarbij de AI let op de energie niveaus van client.
AI als ondersteuning bij het controleren van medicatie inname
Om mensen te ondersteunen bij het goed innemen van medicatie zou AI een rol kunnen spelen door op meerdere vlakken te monitoren. Zowel biofeedback als de optimale inname tijd. Zoals bijvoorbeeld ook al deels gebeurt met diabetes.
AI als beeldanalyst
Je kunt AI inzetten om te ondersteunen bij analyses van complexe beelden, zoals huidfoto’s, MRI of zelfs röntgen, waarbij er minder personeel nodig is om de controles uit te voeren.
AI om te helpen bij het correct uitvoeren van je oefeningen
Als je zelfstandig bent dan zou een AI kunnen helpen met het goed uitvoeren van oefeningen. Wel of niet in VR.
Gert-Jan: “De snelheid waarmee de ontwikkelingen gaan maakt het soms ook moeilijk te bedenken wat het kan gaan betekenen. De balast aan kennis die wij hebben zit in de weg van het helemaal vrij kunnen denken over de mogelijkheden die AI de komende jaren kan gaan bieden. Je moet je in de schoenen van een goede science-fictionschrijver plaatsen om tot de echt wilde ideeën te komen”.
AI bij topsport en in leefstijl
Bart van Gastel, docent bij Sport en Bewegen en ambassadeur bij iXperium Health startte de kennistafel over AI in sport en bewegen. Het gesprek ging over in hoeverre AI een rol kan spelen in de wereld van sport en bewegen. In de topprestaties waar datagebruik in details het verschil kan maken (in technieken en/of tactieken verfijnen) zien we al toepassingen en ook kansen. In de breedtesport en/of in het thema gezonde leefstijl zien we ook kansen, waarbij AI meer de gebruiker kan helpen om gepersonaliseerde feedback op het gebied van leefstijl te gebruiken om tot een gezonde leefpatroon te komen. AI kan eventueel ook een rol spelen in het beter herkennen van motorische vaardigheden irt sportdeelname, zodat mensen de sport uitoefenen die dan ook het beste bij hen past.
Kritische noten zijn wel dat AI ingezet moet worden om de kansengelijkheid te vergroten, maar dat door inzet van technologie in sport wel het gevaar op de loer ligt om sport ontoegankelijker te maken.
Het vervolg
Veel dank aan iedereen die Technology Talks mogelijk heeft gemaakt en heeft deelgenomen. We kijken er naar uit om met jullie verder te bouwen aan de inzet van AI in zorg, welzijn, sport en onderwijs. We zullen het gesprek over de inzet van IA, data, ict en technologie nog veel voeren met alle belanghebbenden.
Heb je ideeën hoe je dat wilt doen of heb je vragen laat het ons weten.
