Krachten bundelen in de driehoek
In de periode dat docenten door de lockdowns veel online les gaven, liepen studenten van de lerarenopleidingen ertegenaan dat het nog niet zo makkelijk is om een goede online les te geven. Roel Grol, opleider bij de lerarenopleiding Economie, merkte dat studenten handelingsverlegen waren om een goede online les voor te bereiden. Tegelijk beschikte onderzoeker Carolien van Rens over nieuwe inzichten vanuit de Monitor leren met ict die tijdens de periode van lockdowns en online onderwijs was afgenomen. De twee bundelden met Pieter van Rooij hun krachten en vroegen lerarenopleiders Marinka Schipper, Roel van Lin en Yusuf Kocayörük, studenten en specialisten om mee te denken. Wat heb je nou nodig om een goede online les te geven?
Samenwerken in het netwerk van iXperium
Alle deelnemers waren enthousiast dat ze zo fanatiek en met energie aan dit product hebben gewerkt. Het idee ontstond en werd meteen opgepakt om studenten en werkveld iets in handen te geven, waarmee ze in tijden van online onderwijs aan de slag konden gaan. Het is een hulpmiddel dat de studenten direct kunnen toepassen. Door het netwerk van iXperium was het makkelijk om de opleiders, onderzoekers, specialisten en studenten aan te laten haken. De studenten konden het formulier weer meteen toepassen in hun onderwijs in de praktijk. De komende tijd komt er feedback vanuit de onderwijspraktijk (scholen vo en mbo) die het formulier verder kan verrijken.
Expliciet keuzes maken
Het grootste verschil tussen online en fysiek onderwijs zit hem in de voorbereiding. Je moet bij het ontwerpen van een online les veel explicieter maken wat het doel is van je les en allerhande didactische en organisatorische keuzes nóg bewuster maken. Welke vorm past bij het doel van je les? Hoe doe je dat online en werkt dat dan ook? En wat heb je dan allemaal nodig?
In een fysieke les kun je bijvoorbeeld tegen leerlingen zeggen: ‘Maak even drie groepen en werk de opdracht in een groep uit’. Je ziet dan in de klas wel als de groepen bijna klaar zijn met de opdracht. Als je ze in teams naar een breakout-room stuurt, zie je niet in één keer waar iedereen mee bezig is. Ook even langslopen is in een lokaal veel makkelijker dan wanneer de leerlingen in online groepen zitten. En als je niet hebt voorbereid waar ze samenwerken, kun je ze sowieso niet meer vinden.
Roel: “In de fysieke ruimte kun je makkelijker improviseren. Je hebt dan ook veel beter zicht op het leerproces. Als de les online is, moet je dus van tevoren bedenken hoe je als docent regisseur blijft.” Je moet bijvoorbeeld voorbereiden hoe je de leerlingen in groepen laat werken, en je moet ze dan misschien even een instructie geven hoe ze dan in een breakout-room komen als ze dat nog niet eerder hebben gedaan.
Hoe gaat het met je leerlingen of studenten?
Roel: “In onderwijs is het altijd al belangrijk om te kijken hoe je leerlingen of studenten erbij zitten. Hoe gaat het met ze, wat leeft er in de groep en bij individuen? In het online onderwijs is dit nog belangrijker. Hoe gaat het met iedereen? Komen ze mee in het online onderwijs? En hoe gaat het met ze? Daarnaast heb je aandacht nodig voor de pedagogische kant. Past de vorm die je kiest bij het doel van de les? Is het veilig om iets met elkaar online te delen? Daarnaast speelt de vraag: werkt dat wat je fysiek wilde doen online nog wel? Een half uur aan een stuk luisteren is online voor veel mensen veel intensiever.”
Online lesplan
De werkgroep ontwikkelde een formulier waarmee studenten (en ook leraren en docenten) een online les kunnen ontwerpen en observeren. Het formulier geeft richting en sturing, stelt de vragen die studenten vaak lastig vinden om zelf te bedenken. Het ontwikkelteam testte het formulier in de eigen opleidingen. Ze evalueerden het formulier en paste het aan waar nodig. Studenten zijn enthousiast over het nieuwe formulier. Ze werkten eerder ook al met een formulier voor fysieke lessen, maar dat ging veel minder diep. Roel: “Het mooie is dat je dit formulier ook kunt gebruiken voor een nóg wel overdachter ontwerp van je fysieke lessen”.
