Wat was de vraag van basisschool de Mariënborn?
Het designteam van basisschool De Mariënborn was onderdeel van de Onderzoekswerkplaats Gepersonaliseerd leren met ict en heeft gelopen van 2019 tot en met 2022. De Mariënborn is een daltonschool die graag een meer kritische en zelfsturende houding bij de leerlingen wil stimuleren. De school wil de daltonpijlers, waaronder zelfreflectie en eigenaarschap, sterker verankeren in het onderwijs. Gepersonaliseerd leren met ict past daar goed bij.
Tijdens een observatie kwam het team tot het inzicht dat wereldoriëntatie op veel verschillende manieren wordt vormgegeven binnen de school. De methode die wordt gebruikt (Blink Wereld) kan op diverse manieren worden ingezet. Sommige leraren volgen alle stappen uit het boek en zetten de methode klassikaal in. Andere leraren gebruiken de methode als basis om leerlingen zelfstandig of in groepjes met de onderzoeksvragen aan de slag te laten gaan. Er bleek behoefte aan het vormen van een visie op wereldoriëntatie. Om dit verder te onderzoeken, is onder meer een vragenlijst uitgezet binnen het team. Ook zijn vanuit de literatuur verschillende werkwijzen verkend (onderzoekend, vraaggestuurd en ontwerpend leren). De conclusie was dat onderzoekend en vraaggestuurd leren het beste aansluit bij de visie van de school.
Wat heeft het designteam gedaan?
In 2019 heeft een leerkracht, die deelneemt aan de Master Ontwerpen van Eigentijds Leren (MOVEL), specifiek een ontwerp gemaakt gericht op het vergroten van de zelfregie van kleuters met behulp van een digitaal planbord. De vraag die hierbij centraal stond, was: Hoe kan het zelfsturend leren van leerlingen in groep 2 worden vergroot door de inzet van ict-middelen?
Wat heeft het designteam opgeleverd?
De werkwijze van onderzoekend en vraaggestuurd leren is verder verkend om te kijken welke aspecten hieruit aansloten bij de wens van de school. Twee leerkrachten (groep 6 en groep 8) hebben geëxperimenteerd met het doorlopen van de stappen voor vraaggestuurd leren. De ervaringen zijn gedeeld met het iXperiumdesignteam en er is samen gereflecteerd op wat dit betekent voor de integrale aanpak. Het designteam heeft kennisgemaakt met Harry Stokhof, expert vraaggestuurd leren, die op school het vraaggestuurd werken is komen helpen implementeren, onder andere door de leerkrachten te coachen. De cyclus van onderzoekend leren is richting het eind van schooljaar 2020-2021 door twee leerkrachten uitgeprobeerd en door een leerkracht tweemaal volledig doorlopen. Hieruit bleek dat leerlingen veel eigenaarschap en betrokkenheid tonen.
In het schooljaar 2021-2022 is vraaggestuurd leren structureel in de lessen wereldoriëntatie ingebed. De leerkrachten maakten daarbij gebruik van het logboek vraaggestuurd leren dat het designteam eerder in het proces heeft ontwikkeld. Het actantnetwerk voor de beoogde situatie is gezamenlijk ingevuld. Hieruit bleek dat het arrangement al goed ontwikkeld was, maar dat er wel twee aandachtspunten waren: duurzame borging/de rest van het team meenemen en toetsbaarheid van de interventie. Verbreding naar de rest van het schoolteam werd echter gehinderd door uiteenlopende ontwikkelingen op school in combinatie met een lerarentekort en de uitval van de begeleiding van Harry Stokhof. Het schoolteam heeft het verder uitbreiden van het vraaggestuurd leren daarom tijdelijk op pauze gezet. De leerkrachten uit het designteam hebben het vraaggestuurd leren nog wel voortgezet en hebben het leerarrangement een aantal keer uitgevoerd. Het designteam is niet toegekomen aan het nadenken over het toetsen van de interventiedoelen, zoals samenwerkingsvaardigheden en onderzoeksvaardigheden. De leerkrachten zien dat de leerlingen gemotiveerd zijn als ze met vraaggestuurd leren bezig zijn en ook veel vaardigheden opdoen. Daarnaast past het goed bij het daltonconcept.
Dit iXperiumdesignteam maakte deel uit van de Onderzoekswerkplaats Gepersonaliseerd leren met ict PO.
