De publicatie geeft denkrichtingen en ideeën over hoe je als school in het primair onderwijs ict inzet voor zelfregie en differentiatie. Wil je meer aansluiten op de behoeften van leerlingen, dan is de inzet van ict onmisbaar. Waarom dit van belang is, vertelt Anne-Marieke van Loon. Zij is als onderzoeker en projectleider verbonden aan de onderzoekswerkplaats en is één van de auteurs van de publicatie “Bouwen aan gepersonaliseerd leren met ict”.
WIE MOETEN DEZE PUBLICATIE ECHT LEZEN?
Anne-Marieke van Loon: “Voor zowel leerkrachten als schoolleiders die hun onderwijs willen afstemmen op de onderwijsbehoeften van leerlingen is de publicatie “Bouwen aan gepersonaliseerd leren met ict” interessant. Hoe kunnen leerlingen eigenaarschap krijgen en hoe kun je beter omgaan met verschillen tussen leerlingen? Wat kan de rol van ict hierbij zijn? En hoe stem je je schoolorganisatie hierop af? Het doel van de inzet van ict voor zelfregie en differentiatie is bijdragen aan beter onderwijs.”
WAT WIL JE DAT DE PUBLICATIE DOET MET LEERKRACHTEN EN SCHOOLLEIDERS?
“In de publicatie staat beschreven op welke manier de scholen uit de onderzoekswerkplaats leerlingen regie geven in hun leerproces en hoe ze tegemoet komen aan verschillen in onderwijsbehoeften tussen leerlingen. Specifiek gaat het erom hoe ict hierbij wordt ingezet en wat dit betekent voor hun schoolorganisatie. Hiermee krijgen leerkrachten en schoolleiders van andere scholen handreikingen voor hun eigen praktijk. Hoe pak je gepersonaliseerd leren met ict aan, wat betekent het voor de organisatie en je rol als schoolleider of als leraar? En welke competenties en vaardigheden hebben leerlingen dan nodig?”
“Door leerlingen te betrekken in het leerproces geef je ze echt een stem in het onderwijs.”
WAAROM ZIJN ZELFREGIE VAN LEERLINGEN EN DIFFERENTIATIE VAN ONDERWIJS ZO BELANGRIJK?
“Je wil als leerkracht alle leerlingen optimale ontwikkelkansen geven. Dat kan alleen als je aansluit bij de individuele onderwijsbehoeften van een leerling. Door het onderwijs daarop af te stemmen dus. Door leerlingen te betrekken in het leerproces geef je ze echt een stem in het onderwijs. Zij hebben namelijk vaak zelf heel goed door waar ze goed of minder goed in zijn en waar ze zich op moeten ontwikkelen. Leerlingen hebben ideeën bij de manier waarop ze dat willen doen en wat dat van ze vraagt. Die vorm van eigenaarschap geeft autonomie en dat is positief voor de motivatie van leerlingen.”
WELKE ROL SPEELT ICT HIERIN?
“Ict is onmisbaar om lesstof op maat en zelfregie van leerlingen in de praktijk te brengen. Je hebt met ict meer mogelijkheden om leerlingen op hun eigen niveau te laten leren. Uit onderzoek van de onderzoekswerkplaats blijkt dat de inzet van ict voor zelfregie van leerlingen nog nauwelijks voorkomt. Alle scholen maken daarentegen wel gebruik van ict om beter op maat les te geven. Denk bijvoorbeeld aan onderscheid in niveau van leerstof en het tempo en de tijd waarin leerlingen leren. Hierbij gaat het meestal om het gebruik van software die hoort bij de lesmethode. Ook worden er vaak digitale programma’s gebruikt waarmee leerlingen informatie kunnen verwerken en presenteren.
Wat er met ict-toepassingen kan, wordt lang niet altijd benut. Als je bepaalde gegevens vanuit de gebruikte software krijgt, wat is dan je vervolgstap als leerkracht? Daar is professionalisering voor nodig. De ict-infrastructuur is ook een voorwaarde. Het aantal devices bepaalt bijvoorbeeld hoeveel flexibiliteit er mogelijk is. Heeft iedere leerling een device, dan kun je meer op maat aan de slag gaan.”
WAT IS EEN VOORDEEL VAN SAMENWERKEN IN DE ONDERZOEKSWERKPLAATS?
“Samen het gesprek voeren over je ambitie wat betreft gepersonaliseerd leren met ict en hoe je dit als school in praktijk brengt geeft een extra dimensie. Je bespreekt expliciet wat de beginsituatie is. Je pelt eigenlijk af wat een begrip inhoudt in de praktijk en hoe je dat concreet kunt maken. Ook het samen ontwerpen van interventies met onderzoekskennis als basis is waardevol. Bestaande inzichten uit onderzoek worden heel gericht benut. Dit doen we in iXperiumdesignteams. Pabo-lerarenopleiders doen mee in de teams en pabo-studenten participeren. De onderzoeker draagt inzichten aan uit eerder onderzoek en weet hoe interventies geëvalueerd kunnen worden. Daarnaast haakt een mediamentor aan van het iXperium, die technologische expertise inbrengt. De onderzoekswerkplaats is daarmee een mooie en rijke leeromgeving voor zowel de school zelf als voor studenten.”
WAAR WERKEN DE SCHOLEN IN DE OWP PO OP DIT MOMENT AAN?
“Bij 4 scholen richt het designteam zich op het vak rekenen, 2 scholen zijn aan de slag met vakgebied taal, 2 scholen zijn bezig met wereldoriëntatie en het speciaal onderwijs richt zich op een bepaald type leerling. Vragen die worden onderzocht zijn bijvoorbeeld:
- Hoe kunnen leerlingen meer eigenaarschap ervaren bij rekenen?
- Hoe krijgen we meer maatwerk in het aanbod?
- Wat is de rol van ict hierbij?
- Hoe kunnen we de zelfsturing verhogen, met zicht op de eigen voortgang, door ict te gebruiken?
- Hoe kan de leraar, maar ook de schoolorganisatie, de leerling hierbij ondersteunen?
- Welke vaardigheden moeten zij ontwikkelen?
Dat ontdekken we samen. Dit proces neemt tijd in beslag, juist om een beter beeld te krijgen van de vraag of het probleem. Heb je daar eenmaal grip op, dan ervaar je een vliegwiel richting de inzet van technologie, voor zowel differentiatie als zelfregie. Dat is fantastisch om te merken. Scholen zijn enorm betrokken bij het onderwerp en enthousiast over de ontwikkelingen die we samen doormaken.”
HOE KUNNEN ANDERE SCHOLEN ZELF AAN DE SLAG?
“Het is heel belangrijk om zowel praktijkkennis als kennis uit onderzoek te gebruiken om de praktijk te verbeteren: evidence-informed ontwerpen van het onderwijs dus. Op basis van bestaande kennis kun je heel gericht werken aan interventies rondom gepersonaliseerd leren met ict. Ook is samenwerking belangrijk. Haak leraren en studenten aan, ga samen na wat je visie en ambitie zijn. Wat betekent dat concreet voor jouw organisatie? Richt bijvoorbeeld een professionele leergemeenschap of een andere community in. Met elkaar kun je dit duurzaam en doelgericht in de praktijk brengen.”
WHAT’S NEXT?
“Komend schooljaar gaan de scholen verder met de interventies waar ze aan werken in de designteams. Afgelopen jaar richtten zij zich specifiek op een bepaald leerjaar of vakgebied. Aankomend jaar vindt daar verbreding in plaats: naar de hele bouw, met meerdere leerjaren, of naar andere vakgebieden. Ook komt er verdieping in het ontwerp van de interventies, op basis van evaluaties die we tussentijds doen. Meer hierover lees je op de site van de onderzoekswerkplaats.”
VRAGEN?
Heb je vragen over de publicatie of de onderzoekswerkplaats? Neem dan contact op met Anne-Marieke van Loon.
