De deelnemende mbo’s ambiëren een beweging naar meer zelfregie van de student in het onderwijs. Hierin wordt een belangrijke rol gezien voor ict. Er is behoefte aan ondersteuning, kennisuitwisseling, onderzoek, professionalisering en experimenteerruimte met betrekking tot gepersonaliseerd leren met ict. Hierbij gaat het niet alleen over het primaire proces maar ook over de consequenties van gepersonaliseerd leren met ict op organisatieniveau.
Wie doet er mee?
De MBO Onderzoekswerkplaats Gepersonaliseerd leren met ict wil uitgroeien tot een landelijke onderzoekswerkplaats. Bij de start bestaat het consortium uit: Koning Willem I College (penvoerder), Summacollege, Mediacollege Amsterdam, Rijn IJssel, Graafschap College, het iXperium Centre of Expertise, het practoraat Innovatiesucces in het mbo, het practoraat Mediawijsheid, Tilburg University en IVA Onderwijs/Stichting Etre et Avoir.
Onderzoek
Het onderzoek richt zich op de werkzame elementen in leerarrangementen, de (ict-)competenties van docenten en studenten en de competenties van studenten voor zelfregulatie. Daarnaast wordt de bijdrage van de werkplaats aan duurzame kennisontwikkeling en praktijkontwikkeling onderzocht en worden ontwikkeling en werkwijze van de werkplaats tijdens het project geëvalueerd.
Hiervoor zijn vijf onderzoeksvragen geformuleerd:
- Hoe kan gepersonaliseerd leren met ict vorm krijgen in het mbo?
- Wat zijn de consequenties van gepersonaliseerd leren met ict voor de organisatie van het mbo-onderwijs?
- Hoe kunnen docenten de (ict)competenties en de onderzoekende houding nodig voor gepersonaliseerd leren ontwikkelen en hoe draagt de onderzoekswerkplaats hieraan bij?
- Welke (ict)competenties hebben mbo-studenten nodig voor gepersonaliseerd leren met ict en hoe kunnen ze deze ontwikkelen?
- Hoe kan duurzame kennisontwikkeling op het gebied van gepersonaliseerd leren met ict voor het mbo worden gerealiseerd? Hoe draagt dat bij aan praktijkontwikkeling in de opleidingen?
Resultaten
De eerste twee jaar van de onderzoekswerkplaats (oktober 2018 – februari 2021) hebben geleid tot de volgende opbrengsten:
- Achttien ontwikkelde leerarrangementen;
- Achttien maal drie mbo-docenten geprofessionaliseerd in het onderzoekmatig ontwerpen van gepersonaliseerd onderwijs met ict;
- Vijf geïmplementeerde en onderzochte leerarrangementen; verbinding met minimaal zestig masters, onderzoekers en docenten per betrokken mbo;
- Vijf mbo-instellingen in de binnenkring; een buitenkring van minimaal twaalf mbo-instellingen; verbinding aan de Community of Practice Leren en ict. Geschat bereik: 200 tot 500 mbo-docenten;
- Inzicht in opbrengsten van de activiteiten met betrekking tot de (ict-)competenties en onderzoekende houding van docenten;
- Monitor voor studenten inclusief analyse en rapportage;
- Inzicht in de aanwezige en benodigde (ict-)competenties van studenten;
- Inzicht in de werkzame bestanddelen van de werkplaats onderwijsonderzoek;
- Plan van aanpak voor verdere implementatie en het vervolg van de werkplaats onderwijsonderzoek.
Voortzetting onderzoekswerkplaats 2021 – 2023
In juni 2020 heeft het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW) besloten om het consortium, via het NRO, voor nogmaals twee jaar met subsidie te ondersteunen.
Het consortium zal in jaar drie en vier doorgaan met het ontwikkelen van leerarrangementen via iXperiumdesignteams, waarbij minimaal één designteams per jaar per organisatie gaat ontwerpen. In de jaren drie en vier wordt nog meer bottom-up aangesloten bij teams die meeste kans van slagen hebben, zowel in de ontwikkeling als bij de implementatie daarna.
Het consortium zal vernieuwd energie steken in het breder implementeren en testen van de resultaten van de designteams.
Het onderzoeksinstrument voor studenten op het gebied van ict-geletterdheid wordt doorontwikkeld tot een voldragen instrument.
Vanuit de inmiddels opgeleverde resultaten van de monitor wordt de oorspronkelijke aanvraag aangepast. Dit geldt zeker voor de gevolgen van de corona-crisis, waarop de monitor is aangepast. Actuele vragen hierbij opgehaald, worden opgenomen in het plan van aanpak. Het betreft bijvoorbeeld vragen rondom het vasthouden en doorontwikkelen van de inzichten rond afstandsonderwijs, maar met name het aspect van het gepersonaliseerd leren met ict daarbinnen, dit ook in het kader van het realiseren van de digitaliseringsagenda.
Ontwikkeling leerarrangementen
Docenten van de betrokken mbo-instellingen werken in multidisciplinaire iXperiumdesignteams aan een leerarrangement op het gebied van gepersonaliseerd leren met ict. Lees hier meer over de werkwijze van de iXperiumdesignteams.
Lees ook meer over de lopende en afgeronde iXperiumdesignteams van de MBO onderzoekswerkplaats.
Producten en instrumenten
In het kader van de MBO Onderzoekswerkplaats zijn verschillende producten en instrumenten ontwikkeld of aangepast aan de mbo-context:
Training procesbegeleiders: er is een training ontwikkeld voor professionals van de deelnemende mbo’s om de rol van procesbegeleider in de iXperiumdesignteams te vervullen. In de training is onder meer aandacht voor het begeleiden van het proces van onderzoekend ontwerpen volgens de aanpak van de iXperiumdesignteams, het begeleiden van een professionele leer- en ontwerpgroep en het managen van een iXperiumdesignteam. De deelnemers verdiepen zich in de systematiek van kenniscreatie middels iXperiumdesignteams, zodat zij in staat zijn het ontwikkelproces te begeleiden in hun eigen organisatie.
De eerste trainingsronde voor procesbegeleiders van de MBO Onderzoekswerkplaats vond plaats van januari 2019 tot januari 2020 en bestond uit een combinatie van online ondersteunde zelfstudie en coaching, intensieve bijeenkomsten en begeleiding. De procesbegeleider-in-opleiding neemt tijdens het professionaliseringstraject deel aan een of meer iXperiumdesignteams, waarin hij de rol van procesbegeleider op zich neemt (training-on-the-job).
Nieuwe deelnemers (ook van andere mbo-instellingen) kunnen vanaf september 2020 (doorlopend) instromen in een blended, flexibel traject. Voor meer informatie of aanmeldingen voor de training voor procesbegeleiders, neem contact op met Daphne Ariaens.
Toolkit iXperiumdesignteams: de toolkit geeft procesbegeleiders en onderzoekers van de iXperiumdesignteams inzicht in de designteamwerkwijze en biedt handvatten om het onderzoekend ontwerpen in een iXperiumdesignteam te begeleiden. De toolkit bevat instrumenten en werkvormen die in de verschillende fasen van een iXperiumdesignteam kunnen worden ingezet. Een aantal instrumenten en werkvormen uit de toolkit wordt hieronder beschreven.
Actantnetwerk: het actantnetwerk is een werkvorm waarmee de huidige en beoogde schoolorganisatie in het mbo ten aanzien van gepersonaliseerd leren met ict in kaart wordt gebracht.
Evaluatiespel: in het evaluatiespel blikken de deelnemers met behulp van een ‘spelbord’ aan het eind van het traject gezamenlijk terug op de stappen en activiteiten die in het iXperiumdesignteam zijn doorlopen. Daarbij reflecteren ze met behulp van spelkaartjes op de specifieke opbrengsten, kennis en inzichten (voor henzelf en de organisatie). Voor het evaluatiespel zijn een spelbord en een algemene handleiding beschikbaar. Het spel kan ook ingezet worden voor andere projecten/trajecten dan een iXperiumdesignteam.
Format beschrijving leerarrangement: dit format is bedoeld om een door een iXperiumdesignteam ontwikkeld leerarrangement op het gebied van gepersonaliseerd leren met ict op een systematische manier te beschrijven, op basis van de onderdelen van het curriculaire spinnenweb van SLO.
Format logboek iXperiumdesignteam: in het logboek registreert het iXperiumdesignteam tijdens de looptijd de voortgang, activiteiten, opbrengsten en belangrijke inzichten.
Meetlat ‘Rechtdoen aan verschillen’: met de Meetlat ‘Rechtdoen aan verschillen’ kunnen voor een ontwikkeld leerarrangement de mate van zelfsturing en differentiatie en de rol die ict hierbij speelt worden vastgesteld.
Gespreksleidraad focusgroepgesprekken: dit instrument is nog in ontwikkeling en komt binnenkort beschikbaar.
Projectleiding
De projectleiding van de onderzoekswerkplaats is in handen van John Schobben (De Leijgraaf) en Pierre Gorissen (iXperium Centre of Expertise). De MBO Onderzoekswerkplaats wordt financieel mede mogelijk gemaakt door het NRO.
