Wat was de vraag van basisschool De Laak?
Het designteam van basisschool De Laak maakte deel uit van de Onderzoekswerkplaats Gepersonaliseerd leren met ict PO en heeft gelopen van 2019-2022. De school wil beter aansluiten bij het niveau en de onderwijsbehoeften van individuele leerlingen. De leerlingen hebben meer ondersteuning en uitdaging nodig, vooral op het gebied van rekenen, maar de school loopt daarbij tegen de grenzen aan van de organisatie van haar onderwijs. Daarom onderzoekt het designteam hoe het rekenonderwijs voor alle leerlingen beter kan aansluiten bij het niveau van de individuele leerling en kan tegemoetkomen aan de specifieke onderwijsbehoeften. Het doel is dat leerlingen goede leerresultaten behalen en een hoge mate van betrokkenheid laten zien. Daarbij is belangrijk dat de leerlingen, in samenspraak met de leraar, meer regie voeren op onderdelen van het eigen leerproces.
Wat heeft het designteam gedaan?
Het designteam heeft zich in eerste instantie gericht op de visie van leren van de school en de onderwijsbehoeften van leerlingen van De Laak bij rekenen. Dit heeft geresulteerd in een ruwe schets van vier persona’s: sterke, gemiddelde, zwakke en speciale rekenaars. Het hele team van de school is hierbij betrokken geweest. Er is gesproken over de onderwijsbehoeften en er zijn beelden geschetst van gepersonaliseerd onderwijs bij De Laak. Het designteam heeft literatuur verkend en besproken over zelfregie van leerlingen en de manier waarop dit vorm kan krijgen. Daarnaast heeft het team van de school tijdens een studiedag een voorbeeldschool bezocht. De ervaringen hiermee zijn besproken in het designteam.
Aan de hand van de deelaspecten van het curriculair spinnenweb van SLO heeft het designteam ontwerpeisen voor het te ontwikkelen leerarrangement geformuleerd. De focus van het ontwerp van het designteam ligt op de keuze van een digitale adaptieve rekenmethode. Daar zijn criteria voor geformuleerd. Daarnaast wordt gezocht wordt naar manieren om de regie van leerlingen bij de instructie en verwerking te verhogen.
In het schooljaar 2019-2020 is bij wijze van try-out een digitale rekenmethode uitgeprobeerd. Leerlingen konden daarin op niveau werken. Bij deze try-out is de leerlingen van groep 7 tevens de mogelijkheid geboden om zelf te bepalen in hoeverre zij instructie bij de doelen in dit blok nodig hebben. Daarbij houden ze een rekenlogboek bij dat de designteamleden hebben ontwikkeld. De try-out is gemonitord met de betrokken leraren en met leerlingen. De leerkracht in het designteam, die de Master Ontwerpen van Eigentijds Leren (MOVEL) volgt, heeft hier praktijkonderzoek naar gedaan.
De ervaringen met de try-out van het rekenlogboek in groep 7 waren zeer positief. De leerlingen waren zeer enthousiast en geïnteresseerd en bovendien meer betrokken bij hun eigen leerproces. De werkwijze is op grond van een evaluatie bijgesteld en opnieuw ingezet.
Wat heeft het designteam opgeleverd?
De analyse van de ervaringen van leraren en leerlingen van De Laak met het afstandsonderwijs tijdens de lockdowns heeft belangrijke aanknopingspunten en stimulans gegeven voor het initiëren van nieuwe initiatieven in de richting van meer gepersonaliseerd onderwijs. De school is gestart met een andere opzet van het rekenonderwijs voor de groepen 3 tot en met 8. Belangrijke kenmerken zijn een vaste roostertijd voor rekenen, per blok een voortoets voor alle leerlingen, leerlingen van groep 3 tot en met 8 werken met een digitaal rekenlogboek waarin zij hun keuze voor wel/geen instructie bijhouden en de rekeninstructies worden op niveau gegeven. Daarnaast heeft het team besloten om de centrale ruimte in de school in te richten als een leerplein met verschillende werkplekken voor leerlingen van groep 3 tot en met 8. Er is gesproken over het verbreden van het designteam naar de onderbouw en is de leerkracht van groep 1/2 betrokken. Het designteam heeft het leerarrangement Rekenlogboek groep 3 t/m 8 geconcretiseerd en beschreven in leerdoelen, leeractiviteiten en ict-toepassingen.
Tijdens het schooljaar 2020-2021 is met behulp van het actantnetwerk gekeken naar het beoogde en gerealiseerde leerarrangement en is besloten om in te zetten op verbreding van het aanbod in werkvormen en verrijking van de leeromgeving op het leerplein.
De ontwikkelde integrale interventie heeft verder vorm gekregen. Leerlingen in groep 3 tot en met 8 leren rekenen op eigen niveau met de digitale adaptieve rekenmethode Pluspunt. Met deze methode kunnen leerlingen zelfstandig en op hun eigen niveau werken. De methode bevat naast oefenstof, die adaptief wordt aangeboden, ook instructiefilmpjes. Leerlingen uit groep 7 die al op het niveau van groep 8 zitten, werken in een apart programma ‘Better Marks’. Dit biedt de mogelijkheid om extra uitdaging te bieden aan de sterke rekenaars.
Alle leerlingen in groep 3 t/m 8 leren om meer regie te nemen op hun eigen leerproces door zelf te kiezen of ze aansluiten bij de instructie en na afloop te reflecteren op hun eigen leerproces. Dit gebeurt door de inzet van een rekenlogboek, het digitale dashboard van Pluspunt en de kindgesprekken die worden gevoerd. De werkwijze voor groep 3 en 4, groep 5 en 6 en groep 7 en 8 verschilt op onderdelen.
Bij de start van de onderzoekswerkplaats had de school de ambitie om bij rekenen beter in te kunnen spelen op verschillen tussen leerlingen, met name meer ondersteuning voor zwakke rekenaars en meer uitdaging voor sterke rekenaars. Daarnaast wilde de school leerlingen meer regie geven. De school heeft hierin progressie geboekt. Door inzet van ict kunnen de leerlingen zelfstandig en op eigen niveau leren. Via het dashboard van de digitale adaptieve methode hebben de leraren en leerlingen zicht op de ontwikkeling die leerlingen doormaken. Leraren hebben ook meer tijd om leerlingen individueel te begeleiden. Leerlingen hebben meer zelfregie, doordat zij zelf mogen kiezen of ze bij de instructie aansluiten.
Bekijk ook een interview met een lid van dit designteam.
Dit designteam maakte deel uit van de Onderzoekswerkplaats Gepersonaliseerd leren met ict PO.
